Ελληνική ιστορία (κι όχι μόνο)

Αν δεν έχει κατηγορία γι'αυτό βάλτε το εδώ...
pipinos1976
Δημοσιεύσεις: 1194
Εγγραφή: 08 Απρ 2011, 23:52

Re: Ελληνική ιστορία (κι όχι μόνο)

Δημοσίευση από pipinos1976 »

Μια σημαντική προσωπικότητα η οποία θα έπρεπε να κυβερνήσει την χώρα για 5 χρόνια, μέχρι δηλαδή να επανέλθουμε στην λογική.

Πολ Ποτ. Ο ηγέτης που εξολόθρευσε τον λ ... ους γονείς
Πολ Ποτ. Ο ηγέτης που εξολόθρευσε τον λαό του, απαγόρευσε το γέλιο, κατήργησε τις πόλεις,το χρήμα, ακόμη και τους γονείς

Στις 17 Απριλίου 1975 οι κομμουνιστές αντάρτες της Καμπότζης, οι επονομαζόμενοι Ερυθροί Χμέρ, κατέλαβαν την πρωτεύουσα Πνομ Πενχ, φέρνοντας έτσι το τέλος ενός πενταετούς αιματηρού εμφυλίου στη χώρα.

Οι πολίτες πίστεψαν ότι τα βάσανά τους είχαν τελειώσει. Ωστόσο, ο πραγματικός εφιάλτης άρχιζε μόλις τώρα.

Ο ηγέτης των Χμέρ Πολ Ποτ (το πραγματικό του όνομα ήταν Σαλόθ Σαρ) πίστευε ότι για να επιτευχθεί πραγματική κοινωνική επανάσταση στην Καμπότζη, ήταν απαραίτητο ολόκληρη η χώρα να επιστρέψει σε μια αγροτική οικονομία, στην οποία δεν θα είχαν θέση η βιομηχανία, οι χρηματικές συναλλαγές, οι πόλεις και η μόρφωση.


Η αρχή της νέας αυτής εποχής ονομάστηκε συμβολικά «Έτος Μηδέν».

Δύο ημέρες μετά την κατάληψη της Πνομ Πενχ, οι Χμέρ μετέφεραν ολόκληρο τον πληθυσμό στην ύπαιθρο, με τη δικαιολογία πως στις πόλεις δεν υπήρχε αρκετή τροφή για να συντηρηθούν όλοι. Στην πραγματικότητα φοβούνταν ότι οι αστικές περιοχές θα αποτελούσαν εστίες αντίστασης κατά του νέου καθεστώτος.

Φυσικά η διαταγή δεν ίσχυσε μόνο στην πρωτεύουσα, αλλά σε όλες τις πόλεις της χώρας. Όλοι οι κάτοικοι ανεξαρτήτως επαγγέλματος, φύλου, ηλικίας, σωματικής κατάστασης μεταφέρθηκαν στην ύπαιθρο, ώστε να εργαστούν στα χωράφια.

Κανείς δεν εξαιρέθηκε. Όποιος είχε την ατυχία να κατοικεί σε πόλη έπρεπε να εξαγνιστεί μέσω της σκληρής εργασίας.

Αυτοί που δεν κατάφερναν να πιάσουν τις προβλεπόμενες «νόρμες» δεν δικαιούνταν συσσιτίου, η απλά…εκτελούνταν.

Το σύνθημα των Ερυθρών Χμέρ ήταν «Αν σε κρατήσουμε δεν κερδίζουμε τίποτα, αν σε σκοτώσουμε δεν χάνουμε τίποτα».

Οι ορυζώνες, που σύντομα ονομάστηκαν «χωράφια του θανάτου», γέμισαν υποσιτισμένους ανθρώπους οι οποίοι αγωνίζονταν ώστε να κερδίσουν ένα γεύμα, το οποίο θα ανέβαλε για μια ακόμη μέρα το μοιραίο.

Η έλλειψη νερού, τροφής οι πρωτόγνωρες σκληρές συνθήκες εργασίας για τους κατοίκους των πόλεων και οι επιδημικές ασθένειες άρχισαν να θερίζουν τον κόσμο.


Η «αναμορφωτική» πολιτική του Πολ Ποτ

Εν τω μεταξύ πίσω στις πόλεις «φαντάσματα» οι Χμέρ κατέλυαν το κράτος. Οι ξένες πρεσβείες σφραγίστηκαν, οι τράπεζες, τα σχολεία, τα νοσοκομεία και κάθε είδους δημόσιες υπηρεσίες έκλεισαν. Όλοι οι θρησκευτικοί ναοί (βουδιστικά τεμένη, τζαμιά, εκκλησίες) λεηλατήθηκαν.

Απαγορεύτηκαν επίσης οι σεξουαλικές σχέσεις, τα κοσμήματα (αποδεικτικό πλούτου) και γυαλιά καθώς θεωρήθηκαν ένδειξη αστικής διανόησης.

Κανένας πολίτης δεν μπορούσε να έχει μαζί του φωτογραφίες των δικών του ανθρώπων. Απαγορεύθηκε να διαβάζουν βιβλία, να θρηνούν το θάνατο των συγγενών τους και η πιο εξωφρενική εντολή ήταν ότι απαγορεύθηκε το γέλιο.

Φυσικά δεν επιτρέπονταν οι θρησκείες, οι διαμαρτυρίες και οι διαδηλώσεις.

Οι ένοχοι για τα παραπάνω μεταφέρονταν στη φυλακή-κολαστήριο Τουόλ Σλένγκ ή αλλιώς Ες-21. Από το 1974 ως το 1978, από τους 14.000 κρατούμενους, επιβίωσαν οι 12!

Ο Βαν Νατ, ένας από τους ελάχιστους επιζήσαντες, θυμάται: «Πεινούσαμε τόσο πολύ ώστε τρώγαμε τα έντομα που έπεφταν από το ταβάνι… Τρώγαμε το φαγητό μας δίπλα σε πτώματα και δεν μας ένοιαζε επειδή ήμασταν σαν ζώα. Οι συνθήκες ήταν τόσο απάνθρωπες και το φαγητό τόσο λίγο ώστε έφτασα να σκεφτώ ότι η ανθρώπινη σάρκα θα ήταν μια καλή τροφή».


Στόχος τα παιδιά

Το 1976 η κυβέρνηση των Χμέρ ανακοίνωσε ότι ήταν πλέον ο πραγματικός γονέας όλων των παιδιών της χώρας! Επομένως τα παιδιά άνω των 12 ετών, έπρεπε να αποχωριστούν τις οικογένειές τους και να σταλούν σε στρατόπεδα «μετεκπαίδευσης». Από εκεί οι Χμερ θα αντλούσαν τα νέα αφοσιωμένα μέλη του κόμματος.

Τα παιδιά μεταξύ έξι και δώδεκα ανέλαβαν τη συγκρότηση ομάδων οι οποίες περιπολούσαν στην ύπαιθρο, εντόπιζαν και κατήγγειλλαν όποιους παρέβαιναν τις εντολές της κυβέρνησης.

Αυτά που ήταν κάτω των έξι εστάλησαν σε «γιαγιάδες», φανατικά μέλη των Χμέρ. Οι τελευταίες θα αναλάμβαναν να εμφυτεύσουν στη νέα γενιά των Καμποτζιανών την προσήλωση και την πίστη στο κόμμα.

Παρά το γεγονός ότι ολόκληρος πλέον ο πληθυσμός της χώρας εργαζόταν στα χωράφια, παρουσιάστηκε έλλειψη τροφίμων η οποία οδήγησε σε λιμό.

Η αιτία αποδόθηκε στις διαφορετικές καιρικές συνθήκες που επικρατούσαν στα διάφορα σημεία της χώρας. Το βασικό αίτιο ωστόσο ήταν η έλλειψη κινήτρου προκειμένου κάποιος να παράγει περισσότερο και να εργάζεται σκληρότερα. Ο μόνος στόχος ήταν η επιβίωση.

Φυσικά από αυτή την απόλυτη παράνοια δεν γλύτωσαν ούτε οι πρωτεργάτες της «επανάστασης» των Χμέρ.

Το 1975 η Κεντρική Επιτροπή του Κομμουνιστικού Κόμματος αριθμούσε 22 μέλη. Τρία χρόνια μετά είχαν απομείνει τέσσερις, καθώς οι δεκαοκτώ εκτελέστηκαν από τον Πολ Ποτ.


Εξόντωση της βιετναμέζικης μειονότητας

Ο τελευταίος δεν αισθανόταν ασφαλής ούτε με τους αφοσιωμένους συνεργάτες του. Ωστόσο δεν έχασε απ’ αυτούς την εξουσία.

Αφού «απάλλαξε» τη χώρα από όλους τους αντιφρονούντες, στράφηκε κατά της πολυπληθούς βιετναμέζικης μειονότητας. Η γειτονική χώρα θεωρείτο μια διαρκής απειλή για την Καμπότζη.

Οι Χμερ άρχισαν να τους εξοντώνουν με διάφορους τρόπους. Ο πιο φρικαλέος ίσως ήταν η διαταγή σύμφωνα με την οποία όποιος Καμποτζιανός ήταν παντρεμένος με Βιετναμέζα έπρεπε να τη σκοτώσει!

Παράλληλα, οι δυνάμεις των Χμερ άρχισαν να εξαπολύουν επιθέσεις στο έδαφος του Βιετνάμ. Οι Βιετναμέζοι δεν άργησαν να απαντήσουν. Στις 25 Δεκεμβρίου 1978 εξαπέλυσαν ευρείας κλίμακας επίθεση εναντίον της Καμπότζης, ο λαός της οποίας όμως τους υποδέχθηκε σαν απελευθερωτές.

Το αιμοσταγές καθεστώς των Χμέρ κατέρρευσε πολύ γρήγορα. Ο Πολ Ποτ και οι εναπομείναντες οπαδοί του κατέφυγαν στις απομονωμένες βορειοδυτικές περιοχές της χώρας. Κατά τη διάρκεια της πορείας τους προς την Πνομ Πενχ οι Βιετναμέζοι στρατιώτες αντίκριζαν ατελείωτες εκτάσεις «σπαρμένες» με ανθρώπινα οστά.

Ήταν τα αποτελέσματα της «αναμορφωτικής» πολιτικής του Πολ Ποτ. Μια πολιτική που στοίχισε στη χώρα του 1.400.000 με 2.000.000 νεκρούς. Ο αριθμός αυτός ισοδυναμούσε με το 30% του συνολικού πληθυσμού!
Ευχαριστώ.


pipinos1976
Δημοσιεύσεις: 1194
Εγγραφή: 08 Απρ 2011, 23:52

Re: Ελληνική ιστορία (κι όχι μόνο)

Δημοσίευση από pipinos1976 »

Θα μπορούσε να μπει και στην ενότητα της επιστήμης, αλλά αξίζει να μπει εδώ, μιας και περιλαμβάνει ελληνική ιστορία. Με αυτή την μελέτη εμφανίζεται η βαθιά γνώση που είχαν οι Αρχαίοι Έλληνες για το περιβάλλον, την στρατηγική και τις τακτικές του πολέμου.

Ναυμαχία Σαλαμίνας : Πώς οι αρχαίοι Αθηναίοι εκμεταλλεύθηκαν τους ανέμους για να κατατροπώσουν τους Πέρσες
Ναυμαχία Σαλαμίνας : Πώς οι αρχαίοι Αθηναίοι εκμεταλλεύθηκαν τους ανέμους για να κατατροπώσουν τους Πέρσες

Αυτό δείχνει μία νέα μελέτη από το Κέντρο Ερεύνης Φυσικής της Ατμόσφαιρας και Κλιματολογίας της Ακαδημίας Αθηνών, με επικεφαλής τον ακαδημαϊκό καθηγητή Χρήστο Ζερεφό, η οποία δημοσιεύθηκε στο διεθνές επιστημονικό περιοδικό Atmosphere

Η επιλογή του σημείου της σύγκρουσης με τους Πέρσες στη Σαλαμίνα ήταν άριστα μελετημένη από τους αρχαίους Έλληνες και καθόλου τυχαία, καθώς βασιζόταν στη γνώση των τοπικών κλιματολογικών συνθηκών. Αυτό δείχνει μία νέα μελέτη από το Κέντρο Ερεύνης Φυσικής της Ατμόσφαιρας και Κλιματολογίας της Ακαδημίας Αθηνών, με επικεφαλής τον ακαδημαϊκό καθηγητή Χρήστο Ζερεφό, η οποία δημοσιεύθηκε στο διεθνές επιστημονικό περιοδικό Atmosphere.

Ο φετινός Σεπτέμβριος σηματοδοτεί την επέτειο των 2.500 ετών από τη ναυμαχία της Σαλαμίνας. Στα τέλη του Σεπτεμβρίου του 480 π.Χ. ο ελληνικός στόλος, με μικρές δυνάμεις αλλά με άριστη τακτική και υπό την ηγεσία του Θεμιστοκλή, πραγματοποίησε μία από τις αποφασιστικότερες νίκες της ιστορίας. Η νέα μελέτη δείχνει ότι η εμπνευσμένη στρατηγική τού μεγάλου ηγέτη βασίστηκε σε μεγάλο βαθμό στο γεγονός ότι οι αρχαίοι Έλληνες και ο ίδιος ο Θεμιστοκλής γνώριζαν τις κλιματολογικές συνθήκες και ιδιαίτερα τους ανέμους που έπνεαν στο στενό της Σαλαμίνας, προσαρμόζοντας τον στρατηγικό σχεδιασμό τους ανάλογα, ώστε να επωφεληθούν από την ημερήσια διακύμανσή τους.

Τα επιστημονικά ευρήματα δείχνουν πως ο συνδυασμός ενός βορειοδυτικού ανέμου που έπνεε κατά τη διάρκεια της νύχτας, με τη θαλάσσια αύρα που σηκώθηκε μετά τις 10:00, σχημάτισε μία «λαβίδα» ανέμου, η οποία, όσο περνούσε η μέρα, εγκλώβισε τον περσικό στόλο στη Σαλαμίνα. Η κλιματολογική ανάλυση του ανεμολογικού πεδίου στην περιοχή όπου διεξήχθη η ναυμαχία βασίστηκε στις διαθέσιμες μετρήσεις των μετεωρολογικών σταθμών στην περιοχή, καθώς και σε δεδομένα των κλιματικών και μετεωρολογικών μοντέλων ERA5 και WRF για το χρονικό διάστημα 1960-2019, παράλληλα με τις ιστορικές μαρτυρίες από τις αρχαίες πηγές («Ιστορίαι» του Ηρόδοτου, «Πέρσαι» του Αισχύλου κ.ά.).

Όπως προκύπτει από τα αποτελέσματα της έρευνας, οι κλιματολογικές συνθήκες που επικρατούν σήμερα στην περιοχή είναι παρόμοιες με αυτές που επικρατούσαν πριν από 2.500 χρόνια. Η κυριότερη αιτία του μελτεμιού, που πνέει από βόρειες, γενικά, διευθύνσεις στο Αιγαίο κατά τη διάρκεια της θερμής περιόδου, είναι ο συνδυασμός του μουσωνικού χαμηλού, δηλαδή ενός θερμικού χαμηλού που δημιουργείται πάνω από την ευρύτερη περιοχή της Ινδικής Χερσονήσου, με τις υψηλές πιέσεις που επικρατούν κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού πάνω από τα Βαλκάνια και την Κεντρική Ευρώπη.

Ο παραπάνω συνδυασμός έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός ενισχυμένου βορείου ρεύματος στο Αιγαίο με την ονομασία «ετησίαι» (που σημαίνει «ετησίως επαναλαμβανόμενοι»). Οι εν λόγω κλιματολογικές συνθήκες περιγράφηκαν για πρώτη φορά από τον Αριστοτέλη στο βιβλίο του «Μετεωρολογικά». Σε τοπικό επίπεδο, η αποδυνάμωσή των μελτεμιών τον Σεπτέμβριο ευνοεί την επικράτηση μικρότερων συστημάτων κυκλοφορίας, όπως είναι οι θαλάσσιες αύρες (μπάτης-μπουκαδούρα).

Η ναυμαχία

Οι Έλληνες είχαν γνώση της τοπικής κλιματολογίας και προσάρμοσαν ανάλογα το στρατηγικό σχέδιό τους. Ο περσικός στόλος έλαβε θέσεις μάχης στην ακτή της Αττικής (Αμφιάλη-Πέραμα) κατά τη διάρκεια της νύχτας. Ωστόσο, με το πρώτο φως της ημέρας τα ελληνικά πλοία, αντί να προσπαθήσουν να διαφύγουν, όπως περίμεναν οι Πέρσες, εμφανίστηκαν επίσης παρατεταγμένα σε σχηματισμό μάχης από την πλευρά της Σαλαμίνας.

Όταν ο περσικός στόλος κινήθηκε εναντίον του ελληνικού, τα ελληνικά πλοία κινήθηκαν ανάποδα, κωπηλατώντας συντεταγμένα μέχρι την ακτή της Σαλαμίνας. Σύμφωνα με τον Πλούταρχο, αυτός ο ελιγμός αποτελούσε μέρος του στρατηγικού σχεδίου του Θεμιστοκλή και αποσκοπούσε στο να παρασύρει τους Πέρσες βαθύτερα μέσα στο στενό και να καθυστερήσει τη σύγκρουση, περιμένοντας την αλλαγή του ανέμου. Πράγματι, μετά τις 10:00 ο άνεμος στράφηκε σε νοτιοδυτικό (θαλάσσια αύρα) και μόνο τότε ξεκίνησε η ελληνική αντεπίθεση.

Η θαλάσσια αύρα, σε συνδυασμό με τη στενότητα του διαύλου, αποδιοργάνωσε τον περσικό στόλο. Τα ψηλότερα περσικά πλοία ήταν πιο δύσκολο να κυβερνηθούν, καθώς στρέφονταν πλάγια από τον άνεμο και το κύμα, και έτσι έγιναν εύκολος στόχος για τα έμβολα των ελληνικών τριήρεων. Επιπλέον, η ισχυρή νοτιοανατολική αύρα δεν επέτρεψε στους Πέρσες να ανοίξουν πανιά για να υποχωρήσουν γρήγορα προς τον ανοιχτό Σαρωνικό Κόλπο και να μεταφέρουν εκεί τη σύγκρουση.

Τελικά, ένα μεγάλο μέρος του περσικού στόλου χάθηκε, ενώ τα υπόλοιπα πλοία διέφυγαν προς τον Κόλπο του Φαλήρου κατά τις απογευματινές ώρες, όταν οι άνεμοι ολοκλήρωσαν τον καθημερινό κύκλο τους και γύρισαν ξανά σε βορειοδυτικούς. Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, ο δυτικός άνεμος «Ζέφυρος» μετέφερε τα συντρίμμια του περσικού στόλου μέχρι την περιοχή του σημερινού Αγίου Κοσμά, σηματοδοτώντας το τέλος της περσικής παρουσίας στη Μεσόγειο.

Η ερευνητική ομάδα περιελάμβανε, πέρα από τον Χρήστο Ζερεφό, τους ερευνητές της Ακαδημίας Αθηνών Σταύρο Σολωμό, Ιωάννη Καψωμενάκη και Χρήστο Ρεπαπή, καθώς επίσης τον καθηγητή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Δημήτρη Μελά. Η μελέτη χρηματοδοτήθηκε από το Μαριολοπούλειο – Καναγκίνειο Ίδρυμα Επιστημών Περιβάλλοντος.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
Ευχαριστώ.
pipinos1976
Δημοσιεύσεις: 1194
Εγγραφή: 08 Απρ 2011, 23:52

Re: Ελληνική ιστορία (κι όχι μόνο)

Δημοσίευση από pipinos1976 »

Ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον άρθρο σχετικά με τις γυναίκες που έχουν ηγεμονεύσει σε διάφορες χώρες και σε διάφορες εποχές. Αποδεικνύεται ότι είναι πιο πολεμοχαρείς σε σχέση με τους άντρες ηγεμόνες. Άλλος ένας μύθος καταρρέει: αυτός που έλεγε πως οι γυναίκες, αν πάρουν στα χέρια τους την εξουσία, ο πλανήτης θα γίνει πιο ειρηνικός και φιλικός στον άνθρωπο.

Το άρθρο προέρχεται από την Daily Mail, αλλά έχει αποδοθεί και στα ελληνικά. Τα παραθέτω και τα δύο.

Βασίλισσες, πόλεμος, αίμα… Πολεμοχαρείς οι γυναίκες με εξουσία;
Βασίλισσες, πόλεμος, αίμα… Πολεμοχαρείς οι γυναίκες με εξουσία;

Υπάρχει διαχρονικά η πεποίθηση ότι οι γυναίκες είναι πιο φιλειρηνικές από τους άντρες, οπότε και λιγότερο επιρρεπείς στο να ξεκινήσουν πολέμους, στην περίπτωση που κατέχουν εξουσία. 400 χρόνια Ευρωπαϊκής Ιστορίας, ωστόσο, επιβεβαιώνουν το αντίθετο.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα από το Πανεπιστήμιο του Σικάγο, που κάλυψε την ιστορική περίοδο από το 1480 έως το 1914 και τις κληρονομικές μοναρχίες, οι γυναίκες μονάρχες ήταν κατά 39% περισσότερο πιθανόν να κηρύξουν πολέμους, απ’ ότι οι άντρες ηγεμόνες.

Στο επίκεντρο βρέθηκαν 193 βασίλεια, τα οποία είχαν τουλάχιστον μια γυναίκα μονάρχη. Στη μελέτη συμπεριλήφθηκαν η Τσαρική Ρωσία, το Βασίλειο της Αγγλίας, η Ισπανία και η Αυστρία. Χαρακτηριστικό είναι ότι οι γυναίκες κυβέρνησαν σε λιγότερες από το 1/5 των χωρών που εξετάστηκαν.

Ανάμεσα σε άλλες στη έρευνα περιλήφθηκαν η Αικατερίνη τη Μεγάλη της Ρωσίας, η Ελισάβετ Α’ της Αγγλίας, η Ισαβέλα της Καστίλης, η Βικτώρια της Βρετανίας και άλλες.

«Οι βασίλισσες ήταν πιθανότερο να κερδίσουν εδάφη κατά τη διάρκεια της βασιλείας τους και δεν αντιμετώπισαν μεγαλύτερη εσωτερική αστάθεια, απ’ όση οι άντρες συνάδελφοί τους», αναφέρεται στα συμπεράσματα της εν λόγω έρευνας. Σύμφωνα με τους ερευνητές, παίζει ρόλο εάν οι βασίλισσες κυβέρνησαν νυμφευμένες ή ελεύθερες. Καθώς παρουσιάζεται μια τάση οι αντίπαλοι να επιτίθενται περισσότερο σε βασίλεια που κυβερνούσαν βασίλισσες χωρίς σύζυγο.

Από την άλλη, οι παντρεμένες βασίλισσες εμφάνιζαν την τάση να κηρύττουν περισσότερους πολέμους από τους νυμφευμένους βασιλιάδες, καθώς μπορούσαν να στραφούν στους συζύγους τους προκειμένου να τις βοηθήσουν με το βασίλειο. Ενώ, οι βασιλιάδες, αντιθέτως, δεν στρέφονταν στις γυναίκες τους αναφορικά με τα θέματα διακυβέρνησης του βασιλείου.

«Υπάρχει ένα στερεότυπο ότι οι άντρες είναι υπεύθυνοι για τους πολέμους και τις γενοκτονίες και πως οι γυναίκες από τη φύση τους είναι οι ειρηνοποιοί» ανέφερε μία από τις συγγραφείς της έρευνας, η Οϊντρίλα Ντουμπ. «Η έρευνά μας κατέρριψε αυτό το στερεότυπο», σημείωσε η ιστορικός.
Female rulers are MORE likely than men to go to war, reveals study of leaders spanning centuries
Female rulers are MORE likely than men to go to war, reveals study of leaders spanning centuries
  • Queens have been 39 percentage points more likely to declare war than kings
  • US researchers went out to test whether there was more peace under females
  • Showed when state was ruled by a female it was more likely to go to war
It's long been believed that women are less combative than men – more likely to sue for peace than go to war.

But a study reveals queens have been 39 percentage points more likely than kings to wage war over the centuries.

Researchers set out to test whether there was more peace under female or male rule.

US experts analysed mainly European kings and queens between 1480 to 1913 – covering 193 reigns in 18 countries.

The study included Britain's Elizabeth I, who famously defeated the Spanish Armada in 1588, Catherine the Great, who made Russia a formidable power in the 18th century, and Isabella I of Castile who helped Spain dominate the world in the 15th and 16th centuries.

Researchers found that when a state was ruled by a queen it was more likely to participate in conflict than if it was led by a king.

They were also more likely to gain territory – and to be attacked. Experts believe this might be because foreign powers saw women rulers as a 'soft touch' and their countries more vulnerable.

The study was compiled by academics at Chicago University and College of William & Mary in Virginia. They wrote: 'We find that queenly reigns engaged more in inter-state wars relative to kingly reigns. Queens were also more likely to gain territory over the course of their reigns'.

The authors said their findings contradict 'a common perspective that women are less violent than men, and that states led by women will be more peaceful than states led by men'.

One possible reason for the greater aggression of queens than kings is to signal they are not weak.

However, the authors suggested this is unlikely as queens were more warlike throughout their reigns, not just at the beginning, when there would be a greater need to show they are battle-ready.

The study comes after Canadian author Steven Pinker claimed men planned 'almost all the world's wars and genocides'.

US writer Francis Fukuyama insisted that an increase in female rulers has led to a rise in peace around the world.
Ευχαριστώ.
pipinos1976
Δημοσιεύσεις: 1194
Εγγραφή: 08 Απρ 2011, 23:52

Re: Ελληνική ιστορία (κι όχι μόνο)

Δημοσίευση από pipinos1976 »

Ένα επίσης εξαιρετικά ενδιαφέρον άρθρο που εξηγεί τις συμμαχίες που βλέπουμε ακόμη και σήμερα.

Τα εγκλήματα της κροατικής φασιστικής οργάνωσης «Ουστάσε» θορύβησαν ακόμη και τους Ναζί. Εξόντωσε πάνω από μισό εκατομμύριο Σέρβους, Εβραίους και Ρομά...
Τα εγκλήματα της κροατικής φασιστικής οργάνωσης «Ουστάσε» θορύβησαν ακόμη και τους Ναζί. Εξόντωσε πάνω από μισό εκατομμύριο Σέρβους, Εβραίους και Ρομά...

Η ταραχώδης εποχή μεταξύ του Α’ και του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου έφερε στο προσκήνιο φασιστικά κινήματα σε πολλά κράτη της Ευρώπης. Οι Κροάτες και οι Γιουγκοσλάβοι γείτονές τους ήταν από τους λαούς που βίωσαν ιδιαίτερα έντονα το φαινόμενο, καθώς η οργάνωση «Ουστάσε» συναγωνίστηκε σε αγριότητα τη ναζιστική Γερμανία και τη φασιστική Ιταλία.


Οι απαρχές

Η Κροατία την εποχή εκείνη δεν ήταν ακόμη ανεξάρτητο κράτος. Το 1928, ο βασιλιάς της Γιουγκοσλαβίας, Αλέξανδρος ο Α’, έθεσε τη χώρα σε ένα είδος βασιλικής δικτατορίας. Συγκέντρωσε όλες τις εξουσίες πάνω του, απαγόρευσε τα πολιτικά κόμματα και εξόρισε τους αντιφρονούντες. Ανάμεσα σε αυτούς, βρισκόταν και ο Άντε Πάβελιτς....

Το 1929, ο Πάβελιτς μαζί με έναν αυστροούγγρο πρώην αντισυνταγματάρχη, ονόματι Γκούσταβ Πέρτσετς, ίδρυσαν την «Ουστάσε». Είχαν ήδη έρθει σε επαφή με άλλες επαναστατικές οργανώσεις που ήταν διακηρυγμένες ως παράνομες από το Γιουγκοσλαβικό κράτος, με αποτέλεσμα οι δύο άντρες να μπουν από νωρίς στο στόχαστρο του βασιλιά. Μάλιστα, τον Ιούλιο του ίδιου έτους, ο Πάβελιτς και ο Πέρτσετς εκδόθηκαν ως καταζητούμενοι θανατοποινίτες στη Γιουγκοσλαβία....

Πυλώνες της ιδεολογίας του κινήματός τους ήταν ο κροατικός εθνικισμός, ο φασισμός και ο ρωμαιοκαθολικισμός. Τα μέλη της «Ουστάσε» ήθελαν να ιδρύσουν μια ανεξάρτητη «Μεγάλη Κροατία» της οποίας τα σύνορα θα εκτείνονταν από τη Σλαβονία και τη Δαλματία έως τον Δρίνο της σημερινής Αλβανίας. Στόχος ήταν ακόμα, ο φυλετικός «καθαρισμός» του νέου αυτού κράτους. Για να επιτευχθεί αυτό, προβλέπονταν οι γενοκτονίες των Σέρβων, των Εβραίων και των Ρομά, καθώς και ο διωγμός των αντιφασιστών και των αντιφρονούντων. Η ηγεσία της οργάνωσης είχε υιοθετήσει κομμάτια από την ιδεολογία του Χίτλερ, του Μουσολίνι, αλλά και των απαρχών του κροατικού εθνικισμού, όπως αυτός διαμορφώθηκε τον 19ο αιώνα....


Έως και τα τέλη του 1930, το κίνημα δρούσε κυρίως από το εξωτερικό....

Προσπαθούσε να συσπειρώσει την κροατική διασπορά και να σαμποτάρει τη γιουγκοσλαβική διοίκηση με τρομοκρατικές ενέργειες, έτσι ώστε να μπορέσει κάποια στιγμή να επανενταχθεί στη χώρα. Από τις χαρακτηριστικότερες πρακτικές τους ήταν η τοποθέτηση ωρολογιακών βομβών σε τρένα με προορισμό τη Γιουγκοσλαβία, οι οποίες σκότωναν και τραυμάτιζαν σοβαρά δεκάδες επιβάτες....

Ωστόσο, η μεγαλύτερη «ωρολογιακή βόμβα» έσκασε τον Οκτώβριο του 1934. Σε συνεργασία με μια σκοπιανή τρομοκρατική οργάνωση, μέλη της «Ουστάσε» δολοφόνησαν τον Αλέξανδρο Α’. Η δολοφονία του βασιλιά δημιούργησε εντάσεις διεθνώς. Ο Πάβελιτς φυλακίστηκε στο Τορίνο, ενώ ολόκληρη η οργάνωση βρέθηκε υπό διωγμό. Τα γεγονότα αυτά συνέβαλαν στο να μετατραπούν τα μέλη της «Ουστάσε» σε είδωλα της κροατικής νεολαίας....

Όταν ο Πάβελιτς αφέθηκε ελεύθερος το 1936, η κατάσταση στη Γιουγκοσλαβία είχε αρχίσει να χαλαρώνει. Μέχρι το 1940, η «Ουστάσε» είχε καταφέρει να διεισδύσει στους κόλπους του κροατικού στρατού και του ισχυρότατου τότε Αγροτικού Κόμματος....


Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος. Ο Πάλεβιτς γίνεται «Φύρερ» της Κροατίας και δημιουργεί ανεξάρτητο κράτος ...

Το απόγειο της «Ουστάσε» ήρθε στα χρόνια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Τον Απρίλιο του 1941, οι Δυνάμεις του Άξονα εισέβαλαν στη Γιουγκοσλαβία και την έθεσαν υπό την κυριαρχία τους. Τότε, η κροατική οργάνωση βρήκε το έδαφος να εφαρμόσει όλα όσα σχεδίαζε τόσα χρόνια. Με τη συναίνεση της Ιταλίας και της Γερμανίας ιδρύθηκε το ανεξάρτητο κράτος της Κροατίας, τα εδάφη του οποίου εκτείνονταν σε όλη σχεδόν τη σημερινή Κροατία και Βοσνία, καθώς και σε ορισμένα τμήματα της Σερβίας και της Σλοβενίας. Ο Άντε Πάβελιτς ορίστηκε ως ο απόλυτος ηγέτης του νεοσύστατου αυτού κράτους. Αυτοαποκαλούταν, μάλιστα, με τον όρο “poglavnik”, που είναι το κροατικό ταυτόσημο του «Φύρερ»....

Κατά τα χρόνια της εξουσίας του Πάβελιτς, όλες οι ιδεολογικές θέσεις του κινήματος ήρθαν στο φως. Δημιουργήθηκαν στρατόπεδα συγκέντρωσης παρόμοια με εκείνα της ναζιστικής Γερμανίας. Εκεί οδηγούνταν όλοι οι Σέρβοι, οι Εβραίοι και οι Ρομά που ζούσαν μέσα στα σύνορα του κροατικού κράτους. Αν και δεν υπάρχουν επίσημα στοιχεία, υπολογίζεται ότι με αυτόν τον τρόπο εξουδετερώθηκαν περισσότεροι από 450.000 Σέρβοι, 30.000 Εβραίοι και 40.000 Ρομά....

Η αγριότητα με την οποία γίνονταν οι εκτελέσεις και τα βασανιστήρια ήταν τέτοια που σε πολλές περιπτώσεις είχε κάνει τους Ιταλούς, αλλά και τους Γερμανούς να αντιδράσουν. Από το 1942 κιόλας, διαβάζουμε σε μία αναφορά της Γκεστάπο:...

«Η Ουστάσε διέπραξε κτηνωδίες, όχι μόνο εναντίον ενήλικων ανδρών, αλλά κυρίως έναντι αβοήθητων ηλικιωμένων, γυναικών και παιδιών»....

Σε μία άλλη αναφορά, ένας Γερμανός στρατηγός αναφέρει: «Τα στρατεύματά μας πρέπει να παραμένουν σιωπηλοί μάρτυρες σε τέτοια γεγονότα. Δεν φαίνεται καλά στην κατά τ’ άλλα καλή φήμη τους. Μου λένε συχνά ότι τα στρατεύματά μας θα πρέπει τελικά να επέμβουν για να σταματήσουν τα εγκλήματα της Ουστάσε.»...

Αντίθετα με τα γερμανικά στρατόπεδα συγκέντρωσης, στα οποία κυρίως χρησιμοποιούνταν θάλαμοι αερίων για τις μαζικές δολοφονίες, η Ουστάσε αποκεφάλιζε, έπνιγε και σκότωνε με ιδιαίτερα βασανιστικούς τρόπους τα θύματά της....


Μεταπολεμική περίοδος...

Μετά το πέρας του πολέμου και την υποχώρηση των γερμανικών στρατευμάτων το 1945, η οργάνωση επίσημα διαλύθηκε και πολλά από τα ηγετικά της μέλη διέφυγαν στη Νότια Αμερική, την Αυστραλία και τον Καναδά. Το ανεξάρτητο κροατικό κράτος που είχε ιδρυθεί με πρωτοβουλία των ναζί επίσης διαλύθηκε και τα εδάφη του επανεντάχθηκαν στη Γιουγκοσλαβία....

Αν και η οργάνωση πλέον δεν υφίστατο επίσημα, στην πραγματικότητα είχε υποδιαιρεθεί σε μικρότερες ομάδες που δρούσαν στην αφάνεια. Ειδικά μετά τη δολοφονία του Άντε Πάβελιτς το 1957 από έναν Σέρβο στην Αργεντινή, ακολούθησαν αρκετές τρομοκρατικές ενέργειες εναντίον τόσο των Σέρβων, όσο και του γιουγκοσλαβικού κράτους εν γένει. Η τοποθέτηση βόμβας σε μεγάλο κινηματογράφο του Βελιγραδίου, οι δολοφονίες γιουγκοσλάβων διπλωματών και η κατάρριψη ενός σέρβικου επιβατικού αεροπλάνου είναι μερικές από τις πιο διαβόητες επιθέσεις τους....
Ευχαριστώ.
pipinos1976
Δημοσιεύσεις: 1194
Εγγραφή: 08 Απρ 2011, 23:52

Re: Ελληνική ιστορία (κι όχι μόνο)

Δημοσίευση από pipinos1976 »

Ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο σχετικό με την μυθολογία και την παράδοσή μας.

ΟΙ ΜΠΑΜΠΟΥΛΕΣ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑΣ
ΟΙ ΜΠΑΜΠΟΥΛΕΣ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑΣ

“Φάε όλο το φαϊ σου γιατί θα έλθει ο μπαμπούλας να σε πάρει!”
“Μη βγεις έξω, γιατί θα σε φάει η Λάμια! ή θα σε πάρει στο σπίτι της η Μεσημερού!’

Τόσες και τόσες φοβέρες σα μικρά παιδιά από τους γονείς μας, για να μας νουθετήσουν και προστατέψουν, όταν ζητούσαμε απερίσκεπτα και πεισματικά να “κάνουμε το δικό μας”, παρακούοντάς τους. Όταν δεν μπορούσαν να βρουν άμεσα μια καλύτερη λύση, όταν ο λόγος δεν “έπιπτε” και δεν ήθελαν να “πέσει η ράβδος”, κατέφευγαν αναγκαστικά στο φόβητρο του τρομακτικού, υπερφυσικού αγνώστου που επιβουλευόταν την ακεραιότητά μας και εχεφροσύνη μας.

Άγνωστες τότε μυθολογικές μορφές, τερατώδεις, δύσμορφες και κακόβουλες, προβάλλονταν αποτρεπτικά στη συνείδησή μας, με ειδικά επιλεγμένα λόγια εντυπωσιασμού για την κακοποιό δράση τους, πολλούς υπαινιγμούς και ελάχιστες λεπτομέρειες, για να μπορέσει η γόνιμη φαντασία μας να κτίσει ό,τι το φοβερότερο και τρομακτικότερο για μας...

Νύμφες, στοιχειά, ξωτικά, και νεράιδες, αερικά, μάγισσες, αράπηδες, νάνοι, δράκοι και δαίμονες στοίχειωναν από την αρχαιότητα όλη την ύπαιθρο και γίνονταν τη νύχτα ή τις ιδιαίτερες εκείνες ώρες που οι γονείς μας δεν ήθελαν να βγούμε έξω … ιδιαίτερα επικίνδυνοι.. Ακόμα και η Χριστιανική θρησκεία μιλούσε γι’ αυτά τα δαιμόνια που μπορούσαν να σαλεύσουν το νου σου και βρίσκονται σε φαράγγια, σταυροδρόμια, άλση, ποτάμια και ρεματιές, προφέροντας κατάλληλες προσευχές εναντίον τους. Αν βρεθείς σε αυτά τα μέρη, μπορεί να χάσεις τα λογικά σου, μπορεί να σου κοπεί η λαλιά, να μαγευτείς και να ξεμυαλιστείς ή να σε απαγάγουν τα ξωτικά στα βασίλειά τους και να εξαφανιστείς από αυτό τον κόσμο. Και αν τα στοιχειά είναι πιο κακοποιά και δαιμονικά, μπορεί ακόμα και να σε φάνε ή να σου πιουν το αίμα σα βρικόλακες… Πολλοί και μεγάλοι οι μεταφυσικοί κίνδυνοι που ελλοχεύουν εκεί έξω και το καλύτερο που έχεις να κάνεις, ιδιαίτερα τη νύχτα, είναι να ασφαλίσεις την πόρτα σου και να κλειστείς μέσα στο σπίτι σου…

Ο σύγχρονος ορθολογισμός, η αστική ζωή στις μεγάλες πόλεις και η τηλεόραση έχουν καταστρέψει το μεγαλύτερο μέρος του μαγικού και υπερφυσικού, μαζί και τους φόβους του και τα φόβητρα δεν έχουν πια την παλιά τους ισχύ. Οι μεγάλοι δεν εξιστορούν πια στα παιδιά τη νύχτα τους μύθους, θρύλους και παραδόσεις της φυλής τους για το άγνωστο, εκπαιδεύοντας και διεγείροντας τη φαντασία τους, η οποία νωθρεί πια από αχρησία, παίρνοντας έτοιμη πάντα τροφή από το σύγχρονο μαγικό χαζοκούτι ….Τα σημερινά τέρατα δεν είναι πια ιδιωτικά, διανθιζόμενα από τη φαντασία του καθενός μας, αλλά κοινά, συγκεκριμένα, τηλεοπτικά και δυστυχώς τα περισσότερα από αυτά ρεαλιστικά ….

Οι αρχαίοι έλληνες, ζώντας επί το πλείστον στην ύπαιθρο, σε μικρές πόλεις ή χωριά, σε άμεση επαφή με το μαγικό και το υπερφυσικό και χωρίς βίντεο και τηλεοράσεις για να τους προσγειώνουν σε ένα ανιαρό, προβληματικό, υποτιθέμενα “γνωστό” κόσμο, είχαν βέβαια μια άλλη επαφή με τη φύση, το άγνωστο, το μαγικό και μυστηριώδες και οι μπαμπούλες και τα φόβητρα που χρησιμοποιούσαν οι γονείς και οι τροφοί τότε για να νουθετήσουν τα άτακτα ή ανυπάκουα παιδιά είχαν πολύ μεγαλύτερη ισχύ και οι διαπλαθόμενες εικόνες από τη φαντασία πειθώ απ’ ό,τι τα σημερινά.

Μελετώντας τα σημαντικότερα από αυτά τα αρχαία ελληνικά φόβητρα θα δούμε πώς όλα σχεδόν έχουν μεταφερθεί μεταπλασμένα στην νεοελληνική παράδοση, η οποία ξεπερνιέται σιγά-σιγά στη σύγχρονη εποχή αντικαθιστάμενη από μια άλλη νεομυθολογία.

Τα πιο συνήθη τέρατα με τα οποία φοβέριζαν οι αρχαίοι έλληνες τα παιδιά τους ήταν η Γελλώ, η Μορμώ, η Λάμια, η Έμπουσα και η Γοργώ ή ακόμα οι Άρπυιες, όλα θηλυκής μορφής, με εξαίρεση τον Εφιάλτη ή Πνιγαλίωνα. Φόβητρα ήσαν επίσης οι γραίες Ακκώ και Αλφιτώ, οι οποίες υπήρξαν πραγματικά πρόσωπα, και από τα ζώα ιδιαίτερα ο λύκος, όπως φαίνεται και στο μύθο του Αισώπου “Ο λύκος και η Γριά”.


Ακκώ και Αλφιτώ

Η Ακκώ ήταν σύμφωνα με την παράδοση μια ανόητη γυναίκα της αρχαιότητας, η οποία έμεινε παροιμιώδης για την χαζομάρα της. Λέγεται π.χ. πως καθρεφτιζόταν επί ώρες στον καθρέφτη συνομιλώντας με την εικόνα της. Από το όνομά της προέρχεται και το ρήμα “ακκίζομαι”, που σημαίνει “κάνω νάζια και ψευτοκαμώματα, κουνήματα, τσακίσματα κ.λ.π”, απ’ όπου και οι γυναικείοι “ακκισμοί”. Φοβερίζοντας οι αρχαίοι το παιδί τους ότι θα το δώσουν στην Ακκώ, αν δεν τους ακούσει., εννοούσαν μια τρελή και παλαβή που γύρευε τι θα του έκανε…..

Από την άλλη μεριά η Αλφιτώ ήταν μια διάσημη γριά στις λαϊκές συνοικίες των Αθηνών, η οποία πασπάλιζε το πρόσωπό της με αλεύρι για να φαίνεται νεαρότερη και ομορφότερη, αντί για το συνηθισμένο ψιμύθιο (πούδρα) των γυναικών, επιτυγχάνοντας στη πραγματικότητα το αντίθετο και τρομάζοντας τους περαστικούς. Δεν έβαζε όμως μυαλό και συνέχιζε στο ίδιο μοτίβο, μέχρι που κατάντησε και αυτή ένα παροιμιώδες φόβητρο των μικρών άτακτων παιδιών.


Η Γελλώ

Η Γελλώ (Γέλλου ή Γιλλού), ήταν κάτι πολύ πιο σοβαρό: ένα φάντασμα ή δαίμονας που έπνιγε τα μικρά παιδιά. Η παράδοση τη θεωρεί αρχικά σα μια νεαρή κόρη από τη Λέσβο που πέθανε πάνω στον τοκετό. Από τότε έγινε ένα δαιμονικό φάντασμα με γυναικεία μορφή που προσπαθεί να βλάψει τις νεαρές γυναίκες, ιδίως τις λεχώνες, και να πνίξει τα νεογέννητα βρέφη τους ή να τους απορροφήσει το αίμα και να τα κάνει να πεθάνουν. Σύμφωνα με την υπάρχουσα τότε πρόληψη, άμα έβλεπε κάποιος ένα μωρό να γελάει στον ύπνο του, έπρεπε αμέσως να το ξυπνήσει, γιατί το γέλιο του, λόγω του ομόηχου με το όνομά της, το προκαλούσε η δαιμόνισσα Γελλώ, η οποία υπήρχε έτσι φόβος να το πνίξει.

Η Σαπφώ αναφέρει την παροιμία “Γελλούς παιδοφιλωτέρα”, η οποία, όπως επεξηγεί ο παροιμιογράφος Ζηνόβιος, αναφέρεται σε αυτούς που πεθαίνουν πρόωρα.

Παρότι οι δοξασίες για τη Γιλλώ στηρίζονται στις παραδόσεις των αρχαίων Νυμφών, οι τελευταίες δεν ήσαν πάντα βλαπτικές, σε αντίθεση με τη Γελλώ που θεωρείται πάντα κακοποιός και παραλληλίζεται πολλές φορές με την Λάμια και την Έμπουσα ή ακόμα με τον Εφιάλτη ή Βραχνά που νιώθει κάποιος να τον πνίγει στο στήθος ενώ κοιμάται. Οι παραδόσεις της διασώθηκαν στους Βυζαντινούς, οι οποίοι θεωρούσαν σαν διώκτες της, με τους εξορκισμούς τους, τους αγίους Μάμαντα και Αρσένιο και αναφέρουν επίσης τη διάσωση από αυτήν των παιδιών της οσίας Μελτινής από τους αγίους Σισίνιο, Σίνη και Σινόδωρο. Οι Βυζαντινοί της έδιναν επίσης διάφορες προσωνυμίες, όπως Αμορφώ, Μωρά, Βυζού, Μαρμαρού, Πετασία, Πελαγία, Βαρδόνα, Απλετού, Χαμοδράκαινα, Αναβαρδαλαία, Ψυχρανοσπάστρια ή Ψυχοανασπάστρια, Παιδοπνίκτρα, Στρίγγλα, Μαυλού, Μυία κ.λ.π..

Λέγεται ότι η Γελλώ μπορούσε να βλάψει ένα παιδί μόνον για ένα χρόνο μετά τη γέννησή του, διότι εξουδετερωνόταν μετά από τη Μοίρα Αδράστεια. Προτρέπεται επίσης όποιος περαστικός συναντούσε στο δρόμο κοιμισμένη και ενεδρεύουσα τη Γελλώ, αμέσως να την χαστουκίσει και να την ξυπνήσει, γιατί διαφορετικά “μπορεί να τον αρπάξει και να τον σύρει στα πηγάδια….”

Αξίζει να σημειωθεί ότι τα διάφορα νεότερα ονόματα της αρχαίας Γελλούς και οι επικρατούσες προλήψεις γύρω από αυτήν συναντώνται σήμερα μόνο στα νησιά των Κυκλάδων και του αρχιπελάγους (Μύκονο, Τήνο, Σύμη, Τήλο, Χίο κ.λ.π.) και όχι στην υπόλοιπη ηπειρωτική Ελλάδα.


Έμπουσα

Η Έμπουσα, αναφερόμενη συνήθως από τους κωμικούς (Αριστοφάνη κ.λ.π.), ήταν ένα φάσμα ή καταχθόνιος δαίμονας στην ακολουθία της θεάς Εκάτης, με την οποία συχνά ταυτιζόταν, αν και συνήθως υποστηρίζεται ότι αποστελλόταν από αυτή σαν προάγγελος μιας μελλοντικής δυστυχίας. Είχε την ικανότητα να αλλάζει συνεχώς μορφή, παίρνοντας συνήθως τη μορφή γαϊδάρου, μουλαριού, αγελάδας, σκύλου και πουλιού ή ακόμα και δέντρου, πέτρας, παιδιού και μιας πολύ όμορφης γυναίκας. Σε αυτήν ακριβώς την ιδιότητά της οφείλεται η παροιμιώδης έκφραση “εμπούσης μεταμορφώσεις”. Το πρόσωπό της έλαμπε από φωτιά και είχε ένα πόδι (έν-πουσα=έμπουσα), απ’ όπου επίσης τα προσωνύμιά της ενίπους, μονόπους κ.λ.π.. Άλλοι πάλι υποστηρίζουν ότι είχε δύο πόδια, το ένα χάλκινο και το άλλο γαϊδουρινό ή από κοπριά γαϊδάρου (ονόκωλος, ονοσκελίς, ονοσκελιά, ονοκώλη κ.λ.π.). Εξορμούσε από σκοτεινούς τόπους και τρόμαζε τις γυναίκες και τα παιδιά, χρησιμοποιούμενη έτσι σαν ένα ισχυρό φόβητρο.

Αναφέρεται ότι ο Απολλώνιος ο Τυανέας είδε την Έμπουσα στον Ινδό ποταμό και ότι κατά τη μία της αυτή εμφάνιση, αυτή μετέβαλλε αστραπιαία μπροστά του τη μορφή της και τέλος εξαφανίστηκε τρίζουσα όπως οι σκιές των πεθαμένων, όταν της απηύθυνε κολακευτικά λόγια.. Οι γραμματικοί την ταυτίζουν με την Γελλώ ή την Μορμώ ενώ άλλοι την αναφέρουν μαζί με τον θαλάσσιο δαίμονα Πρωτέα, που είχε επίσης την ικανότητα της μεταμόρφωσης. Πάνω σε αυτό ο Λουκιανός στο βιβλίο του “Περί Ορχήσεως” θεωρεί τόσο τον Πρωτέα όσο και την Έμπουσα σα χορευτές, δηλαδή “μιμητικούς ανθρώπους που μπορούσαν να πάρουν διάφορα σχήματα και μορφές, αλλά παραλαμβάνοντάς τους ο μύθος τους παρέστησε με παράξενο τρόπο ότι τάχα μετεβάλλονταν σε ό,τι μιμούνταν…”

Οι σύγχρονοι ερμηνευτές την θεωρούν παρόμοια με τη νεράιδα, τη λάμια ή την “ξωθιά” και το “ξωτικό” της νεοελληνικής μυθολογίας ή ακόμη με τους βρικόλακες και τα “στοιχειά”. Σύμφωνα με τον Δημοσθένης το όνομά της είχε σαν παρωνύμιο και η μητέρα του αντιπάλου του ρήτορα Αισχίνη που ήταν ιέρεια των Μυστηρίων, διότι αυτή εμφανιζόταν ξαφνικά τη νύχτα στους μυουμένους σε σκοτεινά μέρη και τους τρόμαζε.

Λέγεται ότι η Έμπουσα κατεδίωκε τους ταξιδιώτες και τους έτρωγε, αν και μπορούσε κάποιος να προστατευτεί από αυτήν λέγοντας βωμολοχίες εναντίον της. Μερικές φορές μεταμορφωνόταν σε μια όμορφη γυναίκα για να σαγηνεύσει τους νεαρούς άντρες και να τους απομυζήσει μετά το αίμα ταυτιζόμενη έτσι κατά μερικούς με την Ιουδαϊκή δαιμόνισσα Λίλιθ.


Μορμώ (Μομβρώ ή Μομμώ)

Η Μορμώ ήταν ένα μυθολογικό τρομακτικό φάντασμα με τη μορφή μιας δύσμορφης γριάς γυναίκας, με λυκίσιο ή σκυλίσιο πρόσωπο που έστελνε η θεά Εκάτη από τον Άδη και χρησιμοποιόταν σα φόβητρο των μικρών παιδιών. Πολλοί την ταυτίζουν με την Έμπουσα και τη Λάμια, θεωρώντας την σαν ένα τερατώδες φάσμα, δαίμονα ή βρικόλακα που τρώει ανθρώπους. Από το όνομά της παράγεται και η λέξη μορμολύκειο ή μορμολύκη, η προσωπίδα που παρίστανε τη Μορμώ που χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι σα φόβητρο των παιδιών. Κατά συνεκδοχή μορμολύκεια αποκαλούσαν επίσης οι αρχαίοι έλληνες τα προσωπεία που έφεραν οι ηθοποιοί στα θέατρα.

Όπως γράφει ο λεξικογράφος Ησύχιος:
• η Μορμώ. και φόβητρον
[• των τραγωδών τα προσωπεία]
• ο ημείς Μορμώ φαμεν, το φόβητρον τοις παιδίοις


Λάμια
Η μαύρη Λάμια που έκλεισε
στην καρδιά της τον Άδη,
να κατέβω με πρόσταξε
μέσ’ στο ξερό πηγάδι,
νάβρω το δαχτυλίδι της
που μέσα εκεί έχει πέσει
μ’ ένα διαμάντι λιόκαλο
καρφωμένο στη μέση.
Ψάχνω, δε βρίσκω τίποτε...
Ω νύχτα, ω τέρας πλάνο!
Στα πόδια μου μιαν άβυσσο,
και μια Λάμια αποπάνω.
Κ.Παλαμάς


Η Λάμια είναι το κατεξοχήν αρχαίο μυθικό τέρας που τρέφεται με ανθρώπινες σάρκες και χρησιμοποιήθηκε σα φόβητρο των μικρών παιδιών: “θα σε φάει η Λάμια!”. Μεταφορικά χρησιμοποιείται επίσης για δύσμορφες γυναίκες και για αδηφάγους: “τρώει σα λάμια!” Λάμια επίσης ονόμαζαν οι αρχαίοι ένα αδηφάγο ψάρι της τάξεως των σελαχοειδών (αλλιώς λάμνα και λάμνη). Σαν ουδέτερο ακόμα τα λάμια σήμαιναν στην αρχαιότητα τα χάσματα ή βάραθρα.

Σύμφωνα με τον ιστοριογράφο του 3ου π.χ. αιώνα Δούριδα, η Λάμια γεννήθηκε από τον Βήλο και τη Λιβύη και λόγω των θελγήτρων της αγαπήθηκε από τον Δία προκαλώντας τη ζηλοτυπία της Ήρας, η οποία οργισμένη της αφαίρεσε τον ύπνο και την καταδίκασε να γεννά τα παιδιά της νεκρά. Ο Δίας τη λυπήθηκε όμως και της έδωσε την δυνατότητα να μπορεί να απομακρύνει τα μάτια της για να κοιμάται και μετά να τα ξαναβάζει στη θέση τους (διόραση;). Η τραγική της κατάσταση την εξαγρίωσε και έκανε τη μορφή της τρομακτική. Περιπλανιόταν έτσι άσχημη μέσα στη νύχτα κλέβοντας από ζήλια τα νεογέννητα μωρά των άλλων γυναικών, τα οποία και έτρωγε. Οι ξαφνικοί έτσι θάνατοι των βρεφών αποδίδονταν σε αυτήν και χρησιμοποιόταν σαν φόβητρο από τις τροφούς για τον εκφοβισμό των άτακτων παιδιών. Σύμφωνα με μια άλλη παράδοση έπαιρνε τη μορφή μιας όμορφης γυναίκας και αποπλανούσε τους νεαρούς άντρες πίνοντας τελικά το αίμα τους και τρώγοντας τη σάρκα τους, αποτελώντας έτσι το πρότυπο των βρικολάκων.

Μοιάζει λοιπόν πολύ με τη μυθολογική Γελλώ ή ακόμα με την Έμπουσα και τη Μορμώ. Μερικοί την ταυτίζουν επίσης με την Εβραϊκή Λίλιθ, την πρώτη γυναίκα του Αδάμ που πλάσθηκε μαζί του σαν ένα ενιαίο ανδρόγυνο πλάσμα και διαχωρίστηκε μετά από αυτόν για να του δοθεί μια σύντροφος. Εκπληκτικής ομορφιάς και αυτή, ταυτιζόμενη επίσης πολλές φορές όπως και η Λάμια με τις νεράιδες και τους θηλυκούς δαίμονες των σεξουαλικών ενυπνίων (σουκούμπι), ξεμυαλίζει τους άντρες, τους αποπλανεί και μετά τους σκοτώνει και τους τρώει. Ανάλογα ταυτίζεται με τις Λίλιν ή Λίλιμ (ενικός Λίλι), τις κόρες της Λίλιθ με τον δαίμονα Ασμοντάι, που γεννήθηκαν όταν αυτή ήταν ακόμη γυναίκα του Αδάμ και οι οποίες έχουν επίσης μια ανάλογη λειτουργία με τις Μεσαιωνικές σουκούμπους και τη μητέρα τους, ξελογιάζοντας και τρώγοντας νεαρούς άντρες ή απαγάγοντας μικρά παιδιά σαν αυτήν.

Μεταγενέστερες παραδόσεις μιλάνε όχι για μία μόνο, αλλά για πολλές λάμιες, τέρατα με τη μορφή γυναικών που προκαλούν με τα θέλγητρά τους τούς νεαρούς άντρες και τους απομυζούν το αίμα σκοτώνοντάς τους και τρώγοντας μετά τα σωθικά τους. Τα βασικά χαρακτηριστικά τους θεωρούνταν εκτός από τη δίψα τους για αίμα και την αδηφαγία τους, η βρωμιά και απλυσιά και η βλακεία τους. Η σύγχρονη ελληνική παροιμία "της Λάμιας τα σαρώματα" υπονοεί την τσαπατσουλιά τους και η κοινή έκφραση "το παιδί το έπνιξε η Λάμια" εξηγούσε τον αιφνίδιο θάνατο των νεαρών παιδιών.

Σύμφωνα με τις παραδόσεις των Δελφών η Λάμια ή Σύβαρις ήταν ένα πελώριο θηρίο που διέμενε μέσα σε μια σπηλιά του όρους Κίρφι της Φωκίδας, το οποίο άρπαζε ανθρώπους και ζώα. Μετά από χρησμό του Μαντείου των Δελφών, αποφασίσθηκε να της προσφερθεί σαν εξιλέωση ένας νεαρός άντρας, ο οποίος ορίστηκε με κλήρο να είναι ο Αλκυωνέας. Ενώ όμως αυτός μεταφερόταν στεφανωμένος στο τόπο του μαρτυρίου του, τον αντικατέστησε με τη θέληση του ο γενναίος Ευρύβατος, ο οποίος μπαίνοντας μέσα στο σπήλαιο άρπαξε τη Λάμια και την εκσφενδόνισε στους βράχους συντρίβοντάς την. Στο μέρος που αυτή έπεσε σχηματίστηκε τότε μια πηγή που ονομάσθηκε Σύβαρις. Η πόλη Σύβαρις της Μεγάλης Ελλάδας, κοντά στον Κρότωνα, αποικία των Αχαιών, όφειλε το όνομά της σε αυτό ακριβώς το θρυλικό τέρας.

Στο Βίο του Απολλωνίου του Τυανέως ο Φιλόστρατος αφηγείται ότι η Λάμια είχε αποπλανήσει ένα νεαρό από την Κόρινθο, ο οποίος ετοιμαζόταν να την παντρευτεί. Στο γάμος της όμως παρευρισκόταν και ο Απολλώνιος, ο οποίος μπόρεσε να διακρίνει το τέρας κάτω από τη γοητευτική εμφάνιση της Λάμιας και να προειδοποιήσει το νεαρό. Από την ιστορία αυτή εμπνεύσθηκε ο Keats το ποίημά του Lamia.

Και οι Ρωμαίοι φοβέριζαν τα παιδιά τους με τη Λάμια, ενώ ο ποιητής Οράτιος φαντάζεται στο ποίημά του Ars Poetica (Ποιητική Τέχνη) τη δυνατότητα της επανάκτησης των ζωντανών παιδιών που είχε αυτή καταβροχθίσει. Σε εμβλήματα της Αναγέννησης παρουσιάζεται με το σώμα ενός ερπετού και το στήθος και το κεφάλι μιας γυναίκας. Αν και συνήθως θηλυκή, ο Αριστοφάνης υπονοεί ότι διαθέτει έναν ερμαφρόδιτο φαλλό, μάλλον για λόγους τερατολογίας. Ακόμα όλοι οι θηλυκοί βρικόλακες που πίνουν αίμα ονομάζονταν λάμιες.

Στις νεοελληνικές παραδόσεις οι λάμιες είναι δαίμονες των πηγών, των κρηνών, των φρεάτων και των ποταμών. Πολλές φορές μάλιστα πιστεύεται ότι κάθε πηγή ή κρήνη είχε τη δική της λάμια, με το ίδιο όνομα. Η λαϊκή φαντασία τις θεωρούσε σαν όμορφες και ψηλόσωμες γυναίκες, με πολύ μεγάλα στήθη (με τα οποία “καθαρίζουν το φούρνο”) και πολλές φορές με περισσότερα από δυο πόδια διαφόρων ειδών: “ένα χαλκωματένιο, το άλλο γαϊδουρινό και το άλλο βοϊδινό ή κατσικίσιο ή ανθρώπινο”. Λέγεται ότι κρατούν τα νερά και δεν τα αφήνουν αν οι άνθρωποι δεν τους προσφέρουν σα θύμα έναν άνθρωπο, τον οποίο και κατασπαράσσουν με την παροιμιώδη αδηφαγία τους, μοιάζοντας έτσι με τους δράκοντες. Ακόμη πιστεύεται ότι πνίγουν τα βρέφη και τα ζώα και απομυζούν το αίμα τους, θυμίζοντάς με την αρχαία παιδοπνίκτρα Γελλώ. Σαν τόπος κατοικίας τους έχουν οι περισσότερες τα δέντρα, όπως οι αρχαίες νύμφες των δασών. Παριστάνονται ακόμη και σαν θαλάσσιοι δαίμονες, συγχεόμενες με τις νεράιδες, των οποίων σα βασίλισσα θεωρείται η Λάμια, διαφέροντας όμως πάντα από αυτές εξ’ αιτίας της κακοποιού πάντα δράσης τους. Αυτές είναι που προκαλούν τα “σιφουνικά και τ’ ανεμορούφαλα” και βυθίζουν τα πλοία ή πηδούν και χορεύουν πάνω στα κύματα παρασέρνοντας με τα τραγούδια τους τούς ναύτες, των οποίων τα πλοία συντρίβονται πάνω στους βράχους και τους υφάλους. Μοιάζουν έτσι και με τις μυθικές Σειρήνες. Γενικά σε όλες τις νεοελληνικές παραδόσεις και στα παραμύθια οι λάμιες απηχούν με διάφορες μορφές τους αντίστοιχους αρχαιοελληνικούς μύθους.

Ονομαστή ήταν επίσης η Αθηναία εταίρα Λάμια, διάσημη για τη σχέση της με τον Δημήτριο το Φαληρέα.

Παραδόσεις για λάμιες υπάρχουν επίσης στη Βουλγαρία και στη χώρα των Βάσκων.


Ο Εφιάλτης (Ηπιάλης. Ηπίαλτος και Επίαλος)

Ο Πνιγαλίων επίσης κατά την αρχαιότητα και ο Βαβουτζικάριος των Βυζαντινών ή συνηθέστερα σήμερα Βραχνάς, Αβραχνάς, Βαρυπνάς, Μώρα και Ήσκιος. Οι αρχαίοι τον φαντάσθηκαν με τη μορφή ενός κατωτέρου δαίμονος της αγωνίας και τον συσχέτισαν ίσως με τον ομώνυμο Γίγαντα της μυθολογίας που θέλησε να βάλλει το Πήλιο πάνω στην Όσσα για να φτάσει στον Όλυμπο. Η νεοελληνική μυθολογία τον συσχέτισε με τους καλικαντζάρους του Δωδεκαημέρου ή ακόμα τον προσωποποίησε με ένα μικρό παιδί που πηδά ξαφνικά πάνω στο στήθος μας ή με μια δύσμορφη ή δασύτριχη γυναίκα ή λάμια ή ακόμα με ένα άνδρα μικρού αναστήματος με σκούφο, “φέσι” ή “καλπάκι”. Στην Ανατολική Θράκη μάλιστα πιστεύουν ότι όλη η πάλη γίνεται γι αυτό το περίφημο καλπάκι: “Αλλοίμονό του αν του το αρπάξεις από το κεφάλι. Ότι του ζητήσεις θα σου το δώσει για να το πάρει πίσω”. Έχει επίσης ταυτιστεί με τις σκανδιναβικές Βαλκυρίες και μερικοί τον φαντάζονται σα μια μάγισσα ή ένα φάσμα που πιέζει το στήθος ή τη κοιλιά εμποδίζοντας το λόγο και την αναπνοή.

Αν και η λέξη Μώρα είναι σλαβική και σημαίνει ερωμένη, οι περισσότεροι πιστεύουν ότι προέρχεται από την αρχαία "Μορμώ". Είναι ένα πνεύμα που εμφανίζεται με τη μορφή μιας άσχημης μαυροφορεμένης γριάς γυναίκας (ή ενός μικροσκοπικού) νάνου στο ύπνο μας, συνήθως όταν κοιμόμαστε ανάσκελα, και μας κρατάει ακίνητους προσπαθώντας να μας πάρει την αναπνοή... Μερικοί την ταυτίζουν επίσης με τη Λίλιθ, την πρώτη γυναίκα του Αδάμ, ή με μια από τις τρεις κόρες της. Έχει θεωρηθεί ακόμα σαν ένας "ψυχικός βρικόλακας", μια αρνητική σκεπτομορφή που εκπέμπει κάποιος εναντίον σου και την στέλνει στον ύπνο σου προσπαθώντας να σου πάρει την ενέργεια ή ακόμα να σε σκοτώσει..

Αν και η προστασία από τη Μώρα είναι πολύ δύσκολη λέγεται ότι το παρακάτω στιχάκι ή προσευχή που λες τρεις φορές πριν κοιμηθείς μπορεί τελικά να σε προστατεύσει:

“Μόρα - Μόρα κακαβού μέτρα τ’ άστρα τ’ ουρανού, τη φακή του κιλού, τα βότσαλα της θάλασσας και τις πέτρες της γης και μετά έλα σε μένα.”

Μέχρι η Μώρα να μετρήσει όλα αυτά τα αμέτρητα που τις έβαλε, εσύ θα έχεις ξυπνήσει…Αποτελεσματικό θεωρείται επίσης εναντίον της το θάρρος σου, το να την κοιτάξεις κατευθείαν στα μάτια δείχνοντάς της ότι δεν τη φοβάσαι…


Γοργώ (ή Γοργόνη)

Είναι η νεοελληνική γοργόνα. Ένα τρομακτικό θαλάσσιο τέρας που σύμφωνα με την αρχαία παράδοση γεννήθηκε από τη Γη για να βοηθήσει τους γιους της Γίγαντες όταν αυτοί πολεμούσαν εναντίον των θεών στο Φλεγραίο πεδίο. Την σκότωσε τελικά η “Γοργοφόνη” Αθηνά, η οποία και χρησιμοποίησε στη συνέχεια το δέρμα της σαν ασπίδα (αιγίδα) και το έθεσε επίσης στο κράνος της κεφαλής της (“Γοργολόφος”).
Σύμφωνα με άλλους μύθους οι Γοργόνες ήσαν τρεις: η Σθενώ, η Ευρυάλη και η Μέδουσα. Η τελευταία ήταν η μόνη θνητή από τις τρεις, την οποία αποκεφάλισε ο Περσέας και έδωσε στην Αθηνά το κεφάλι της, το περίφημο “Γοργόνιον”, το οποίο παριστάνεται πάντα πάνω στην αιγίδα της Αθηνάς καθώς επίσης στις ασπίδες των πολεμιστών για εκφοβισμό των αντιπάλων τους.
Οι Γοργόνες κατοικούσαν στις Δυτικές εσχατιές της Γης, πέρα από τη Νύχτα και τον Ωκεανό, κοντά στις Εσπερίδες. Είχαν τερατώδη μορφή με περιτυλιγμένα φίδια στο λαιμό, στο κεφάλι και στη μέση τους, με μεγάλα κοφτερά δόντια σα χαυλιόδοντες αγριογούρουνων, χέρια από χαλκό, χρυσά πτερά με τα οποία πετούσαν, πλακουτσή μύτη και αγριωπά μάτια που προκαλούσαν τον τρόμο και την απολίθωση σε όποιον τις κοιτούσε. Ο Αισχύλος τις παρουσιάζει να κατοικούν στα πεδία της Κισθήνης, γύρω από το όρος Άτλαντα της Λιβύης, να είναι πτερωτές και οφιοπλόκαμες και όποιος τις αντικρίζει να πεθαίνει (Προμηθ. Δεσμώτης).
Από τη μεριά του ο Διόδωρος ο Σικελιώτης τις θεωρεί έθνος γενναίων γυναικών που κατοικούσαν στη Λιβύη κοντά στη λίμνη Τριπωνίδα και πολεμούσαν συνεχώς κατά των γειτονικών τους Αμαζόνων. Αυτές καταπολεμήθηκαν επί βασιλείας της Μέδουσας από τον Περσέα και τις αφάνισε μετά ο Ηρακλής, μαζί με τις Αμαζόνες.


Άρπυιες

Τέλος παρουσιάζουμε τις Άρπυιες (από το ρήμα αρπάζω…), τις τερατώδεις κόρες τους Θαύμαντος και της Ηλέκτρας και αδελφές της αγγελιαφόρου των θεών Ίριδας, αγγελιαφόροι οι ίδιες του Κάτω Κόσμου… Ο Όμηρος αναφέρει μία μόνον Άρπυια, την Ποδάργη (γοργοπόδαρη), την οποία και θεωρεί μητέρα των ίππων του Αχιλλέα Ξάνθου και Βαλίου με τον Ζέφυρο. Ο Στησίχορος τη θεωρεί επίσης μητέρα των ίππων Φλογίου και Άρπαγου των Διοσκούρων. Ο Ησίοδος αναφέρει δύο: την Ωκυπέτη (γρηγοροπετούσα) και την Αελλώ (θύελλα), στις οποίες προστέθηκε αργότερα και η Κελαινώ. Άλλοι αρχαίοι συγγραφείς αναφέρουν άλλα ονομάτα αυτών, όπως Νικοθόη (θέω = τρέχω), Αελλόπους, Ωκυθόη, Ωκυπόδη κ.λ.π. που όλα δείχνουν τη ταχύτητα δράσης τους.

Οι Άρπυιες κατοικούσαν στα “άκρα του κόσμου”, δυτικά της Ελλάδας, κοντά στον ωκεανό. Άλλοι τις τοποθετούν στη Θράκη όπου βασάνιζαν τον Φινέα αρπάζοντας τη τροφή του και αφήνοντας στα υπολείμματα αφόρητη δυσωδία. Τις καταδίωξαν με γυμνά ξίφη οι γιοι του Βορέα Ζήτις και Κάλαϊς μέχρι που ο Δίας απαγόρεψε την καταδίωξή τους ή το φόνο τους και οι Άρπυυιες κατέφυγαν στη Σκυθία ή σε ένα βαθύ σπήλαιο του όρους Αργίνου της Κρήτης ή στη Πελοπόννησο (όπου ο ποταμός Τίγρης ονομάσθηκε από αυτές Άρπυς) ή δυτικά της Πελοποννήσου στις νήσους Στροφάδες (που ονομάστηκαν έτσι γιατί εκεί οι Βορεάδες σταμάτησαν εκεί την καταδίωξή τους και γύρισαν πίσω), ή στο Σικελικό πέλαγος ή μέχρι του Βεζουβίου, όπου λέγεται ότι τις υποδέχθηκε ο Τυφώνας, τον οποίο ο Φλάκκος υποστηρίζει σαν πατέρα τους. Οσο και να απέχουν αυτοί οι διαφορετικοί τόποι μεταξύ τους, έχουν το κοινό χαρακτηριστικό της ελεύθερης γύρω από αυτούς πνοής των ανέμων που οδηγεί στο συμπέρασμα ότι Άρπυιες, παρότι αγγελιαφόροι των θεοτήτων του Άδη, προσωποποιούσαν επίσης τους άγριους θαλάσσιους ανέμους και όσοι ναυτικοί ή ταξιδιώτες δεν επέστρεφαν στα σπίτια τους οι αρχαίοι έλληνες πίστευαν ότι τους άρπαξαν οι Άρπυιες..

Αν και οι αντιλήψεις των ποιητών για την εξωτερική τους εμφάνιση διαφέρουν αρκετά μεταξύ τους, οι περισσότεροι τις θεωρούν πτερωτές, για να φτάνουν γρήγορα σαν άνεμος στον προορισμό τους, με σώμα αρπακτικού πουλιού και κεφάλι ανθρώπου, προσδίνοντάς τες ανάλογα επιμέρους διαφορετικά χαρακτηριστικά (όπως αυτιά άρκτου κ.λ.π.).

Η νεοελληνική μυθολογία, αποτελώντας μια αδιάσπαστη συνέχεια της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας διέσωσε μεταπλασμένη, όπως και πολλούς άλλου μύθους, την παράδοση των Αρπυιών. Έτσι οι παραδόσεις οι σχετικές με τις στρίγγλες, τις λάμιες και άλλα πλάσματα της νεοελληνικής φαντασίας έχουν σχέση προς τις αρχαίες Άρπυιες, όπως δείχνουν και οι ονομασίες “Αγερικά” και “Ανεμικές”. Μερικές από αυτές θεωρούνταν πολλοί όμορφες και άλλες δύσμορφες και άσχημες. Η προσέγγισή τους σημειώνεται με βοή “σαν από νταούλια” και όταν εμφανίζονται αρπάζουν τα πάντα (ανεμοστρόβιλοι) με το χορό τους. Έχουν πτερά αετού όπως και οι αρχαίες Άρπυιες και πολλές φορές διάφορες σωματικές παραμορφώσεις (κατσικοπόδαρες, με το ένα ποδάρι γαϊδουρινό και το άλλο βοϊδινό ή χαλκωματένιο κ..λ.π.) Η δράση τους είναι γενικά κακοποιός: παίρνουν τη μιλιά, πνίγουν μικρά παιδιά και ρουφούν το αίμα τους κ.λ.π...
Ευχαριστώ.
pipinos1976
Δημοσιεύσεις: 1194
Εγγραφή: 08 Απρ 2011, 23:52

Re: Ελληνική ιστορία (κι όχι μόνο)

Δημοσίευση από pipinos1976 »

Ένα άρθρο σχετικά με τους δούλους στην αρχαιότητα με την αφορμή ενός καινούργιου βιβλίου που κυκλοφόρησε. Δεν αποτελεί κάτι το εξαιρετικό ή καινοφανές. Άλλωστε, τα περισσότερα που περιγράφονται είτε τα γνωρίζαμε είτε τα φανταζόμασταν από αυτά που έχουμε μάθει για τον αρχαίο κόσμο.


Καθημερινές ιστορίες δούλων στην αρχαία Ελλάδα
Καθημερινές ιστορίες δούλων στην αρχαία Ελλάδα

Μία κουβέντα με τον καθηγητή Κώστα Βλασόπουλο με αφορμή το βιβλίο «Η Ζωή μου όλη», με 36 ιστορίες δούλων, ερωτύλων έως ευνούχων, από όλο το φάσμα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας.

«Όλοι γνωρίζουμε ότι η δουλεία ήταν ένα σημαντικό φαινόμενο στην αρχαιότητα, αλλά το γνωρίζουμε αφηρημένα» λέει ο Κώστας Βλασόπουλος, αναπληρωτής καθηγητής Αρχαίας Ιστορίας στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου της Κρήτης, ένας εκ των δύο συγγραφέων του βιβλίου Η Ζωή μου όλη, Καθημερινές ιστορίες δούλων στην αρχαιότητα -που μόλις κυκλοφόρησε στη σειρά Διάλογοι με την αρχαιότητα των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης. Μαζί με την Ευτυχία Μπαθρέλλου, ερευνήτρια στο Κέντρο Κλασικών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Λισσαβόνας, μάζεψαν γοητευτικές αφηγήσεις που εικονογραφούν με παραδείγματα την καταπίεση, την εκμετάλλευση αλλά και την αντίσταση στο θεσμό της δουλείας, από όλο το φάσμα την ελληνικής γραμματείας. 36 ιστορίες δούλων, από τα βάσανα ενός μαθητευόμενου σιδερά, ενός ευνούχου, ενός μεταλλεργάτη ή την Οδύσσεια ενός ξεριζωμένου, μέχρι την ιστορία ενός αγοριού που σέρνει το αφεντικό του από τη μύτη, για μια ερωτιάρα αφέντρα κι έναν ερωτύλο δούλο ή τις περιπέτειες ενός δούλου που έγινε πάπας της Ρώμης. «Είναι ελάχιστοι οι ειδικοί που έχουν μια εικόνα για το τι σήμαινε στην πράξη η ζωή των δούλων» εξηγεί ο κ. Βλασόπουλος. «Η συντριπτική πλειοψηφία, όχι μόνο του ευρύτερου κοινού αλλά και όσων ασχολούνται με την αρχαιογνωσία, συνήθως έχουν μία πολύ αφηρημένη εικόνα, οπότε αυτό το βιβλίο έχει ως στόχο να δώσει μια κινηματογραφική οπτική στην καθημερινή ζωή των δούλων στις διάφορες κοινωνίες της αρχαιότητας».

Το βιβλίο που δανείζεται τον τίτλο του από το τραγούδι του Άκη Πάνου «Η ζωή μου όλη» –γνωστό από τη φωνή του Στέλιου Καζαντζίδη, κι ένα από τα πιο βαριά και σκοτεινά τραγούδια που έχουν γραφτεί ποτέ- προσπαθεί να προσεγγίσει την αρχαιότητα με έναν διαφορετικό τρόπο από αυτό που έχουμε συνηθίσει. «Όλοι ξέρουν τα ονόματα του Περικλή, του Αισχύλου, του Φειδία, του Μεγαλέξανδρου και άλλων επιφανών ανδρών, αλλά πόσοι ξέρουν το όνομα έστω κι ενός δούλου ή μιας δούλης;» αναφέρει. «Οι επισκέπτες των μουσείων θαυμάζουν τα περίτεχνα αντικείμενα που έχουν διασωθεί από την αρχαιότητα, όπως π.χ. τα νομίσματα, πόσα μουσεία όμως αναδεικνύουν τις φρικτές συνθήκες της ζωής των δούλων στα μεταλλεία, όπου εξόρυσσαν το χρυσάφι και το ασήμι για τα πανέμορφα νομίσματα;».

  • Πόσο δύσκολο ήταν να μαζέψετε τις ιστορίες που περιλαμβάνονται στο βιβλίο σας; Γενικά, οι ιστορίες που έχουν διασωθεί συνήθως αφορούν την αριστοκρατία.
Πολύ σωστά το λέτε, είναι γεγονός ότι η μεγάλη πλειοψηφία των πηγών μας ασχολείται πολύ περισσότερο με τις ζωές της ελίτ παρά με τις ζωές των απλών ανθρώπων, πόσο μάλλον των δούλων. Από την άλλη, υπάρχει πολύ περισσότερο υλικό από ό,τι νομίζουμε, αρκεί να είναι κανένας διατεθειμένος να ψάξει. Φερ ειπείν, κάποιες από τις ιστορίες στο βιβλίο αυτό προέρχονται από ιατρικά κείμενα που ασχολούνται με διάφορες αρρώστιες, διάφορες μορφές αντιμετώπισης ιατρικών ζητημάτων κλπ., δεν έχουν ως σκοπό να περιγράψουν τη ζωή των δούλων. Όμως, εκεί μέσα μπορεί να βρει κανείς μαργαριτάρια για την καθημερινή ζωή τους. Σίγουρα υπάρχουν προβλήματα, αλλά ο πλούτος των πηγών που έχουμε από την αρχαιότητα είναι πολύ μεγάλος. Όποιος θέλει να ψάξει, θα βρει. Οι πηγές μας ξεκινάνε από περίπου στα τέλη της αρχαϊκής εποχής, λίγο πριν τους περσικούς πολέμους, και φτάνουν τον 5ο αιώνα μ.Χ., δηλαδή καλύπτουμε σχεδόν 1000 χρόνια, χρησιμοποιώντας μόνο κείμενα που έχουν γραφτεί στα ελληνικά. Ο γεωγραφικός καμβάς που καλύπτουμε, επίσης, είναι πολύ μεγάλος. Προφανώς υπάρχουν αρκετές ιστορίες για τους δούλους στην Αθήνα, αλλά υπάρχουν και ιστορίες από άλλες περιοχές του ελλαδικού χώρου, από την Πελοπόννησο, τη Βοιωτία, την Κεντρική Ελλάδα, τη Μικρά Ασία, τη Θράκη, από την Αίγυπτο, τη σημερινή Λιβύη, ακόμα και τη Ρώμη.

  • Πώς γινόταν κανείς δούλος;
Σε γενικές γραμμές, δύο ήταν οι βασικοί τρόποι: ο πρώτος ήταν να είσαι το παιδί μιας δούλας, η διαδοχή, και ο δεύτερος η αιχμαλωσία στον πόλεμο. Και είναι καθολικοί, σε όλες τις κοινωνίες της αρχαιότητας. Σε κάποιες αρχαίες κοινωνίες υπήρχε κι ένας τρίτος τρόπος, ελεύθεροι άνθρωποι μπορούσαν να υποδηλωθούν εντός της κοινότητάς τους και να καταλήξουν δούλοι. Συχνά, βέβαια, άπαξ και γίνονταν δούλοι, τους πουλούσαν και εκτός της κοινότητας, αλλά δεν υποδουλώνονταν έξω από την κοινότητά τους. Υποδουλώνονταν μέσω διαδικασιών εντός της κοινότητας για χρέη. Άλλες κοινωνίες επέλεξαν να κλείσουν αυτή τη δίοδο. Ξέρουμε π.χ. τις μεταρρυθμίσεις του Σόλωνα, ότι στην Αθήνα ήταν αδύνατο για έναν Αθηναίο να υποδουλωθεί λόγω χρεών. Αυτό γινόταν σε άλλες αρχαίες κοινωνίες, όπως π.χ. το Ισραήλ. Αρκετοί άνθρωποι, επίσης, γίνονταν δούλοι μέσω της έκθεσης των βρεφών. Ένα παιδί που δεν το ήθελαν οι γονείς του για οποιουσδήποτε λόγους μπορούσαν να το δώσουν για υιοθεσία, αλλά αρκετές φορές το παρατούσαν και αυτός που το έβρισκε είχε την επιλογή είτε να το πάρει και να το υιοθετήσει ως δικό του παιδί, είτε να το μεγαλώσει ως δούλο ή δούλη.

  • Τι σήμαινε να είσαι δούλος;
Δεν ήταν το ίδιο σε κάθε κοινωνία και δεν ήταν το ίδιο και για όλους τους δούλους. Σίγουρα πρέπει να ξεκινήσουμε από την εμπειρία της πλειοψηφίας των δούλων: το να είσαι δούλος σήμαινε ότι δεν είχες έλεγχο σε πολύ σημαντικές όψεις της ζωής σου. Θεωρητικά δεν είχες κανένα δικαίωμα, ο αφέντης σου μπορούσε να σε κάνει ό,τι ήθελε, να σε χτυπάει, να σε βιάζει, να σε εκμεταλλεύεται στις πιο άθλιες συνθήκες. Δεν είχες δικαίωμα σε βασικά πράγματα που ήταν δεδομένα για τους ελεύθερους, όπως η οικογένεια, οι συγγενείς κλπ. και συχνά σήμαινε πολύ άθλιες συνθήκες διαβίωσης. Αυτή ήταν η μία πλευρά του νομίσματος. Θα ήταν λάθος να νομίσει κανένας ότι αυτή είναι όλη η ιστορία. Μπορεί οι δούλοι να μην είχαν δικαιώματα, να μην διέθεταν στοιχειώδη πράγματα όπως είναι το δικαίωμα στην οικογένεια και η αναγνώριση της συγγένειας, αυτό όμως δεν σήμαινε ότι οι δούλοι δεν προσπαθούσαν να κάνουν οικογένεια. Απλά τα συγγενικά δίκτυα που έκαναν ήταν πολύ πιο ευάλωτα και χρειαζόταν πολύ μεγαλύτερη προσπάθεια για να τα στήσει και να τα συντηρήσει κανένας. Δεν ήταν η ζωή όλων των δούλων το ίδιο. Υπήρχε μια ομάδα δούλων -σε κάποιες κοινωνίες ήταν και σημαντικό ποσοστό του συνόλου των δούλων-, που πρακτικά ζούσαν μόνοι τους, δούλευαν μόνοι τους και απλά έδιναν στους αφέντες τους ένα τμήμα από τα έσοδά τους. Αυτοί οι άνθρωποι παρέμεναν δούλοι, ανά πάσα στιγμή ο αφέντης τους μπορούσε να αλλάξει τη συμφωνία και να τους ξαναβάλει υπό τον άμεσο έλεγχό του, να τους πουλήσει, να τους κάνει οτιδήποτε, απλά είχαν πολύ μεγαλύτερη αυτονομία. Ήταν δύσκολο κάποιος τρίτος που δεν ήξερε τις λεπτομέρειες να γνωρίζει αν ήταν ελεύθεροι άνθρωποι ή δούλοι.

  • Για ποιους σκοπούς χρησιμοποιούνταν οι δούλοι; Ποιος ήταν ο ρόλος τους στην κοινωνία;
Ένας βασικός σκοπός ήταν οι αγγαρείες του σπιτιού. Πλύσιμο, σφουγγάρισμα, μιλάμε για κοινωνίες που δεν υπάρχει τρεχούμενο νερό, πρέπει να πας μέχρι την πηγή να το κουβαλήσεις, δεν υπάρχει θέρμανση, πρέπει να πας να κόψεις ξύλα, πρέπει να πλύνεις στο χέρι τα πάντα, όλη αυτή η καθημερινή αγγαρεία του νοικοκυριού ήταν δουλειές που τις αναλάμβαναν οι δούλοι. Και προφανώς αυτοί οι δούλοι βρίσκονταν σε πολύ στενές σχέσεις με τους αφέντες τους, γιατί ήταν σε καθημερινό συγχρωτισμό. Είχαν συνεχώς τους αφέντες πάνω απ' το κεφάλι τους, αλλά ταυτόχρονα σήμαινε ότι δημιουργούσαν πιο προσωπικές σχέσεις με αυτούς, σε σχέση με άλλους δούλους. Μια άλλη κατηγορία δούλων ήταν αυτοί που χρησιμοποιούνταν για την εργασία τους και την παραγωγή πλούτου στα χωράφια, στα μεταλλεία, στα εργαστήρια. Πάλι ήταν δούλοι που επί το πλείστον είχαν το αφεντικό συνεχώς πάνω από το κεφάλι τους. Έχουμε και μία τρίτη κατηγορία δούλων: αυτών που δούλευαν μόνοι τους κι έδιναν ένα έσοδο στον αφέντη, χωρίς να χρειαστεί να ασχοληθεί να τους επιβλέπει και να τους δίνει τα προς το ζην. Οπότε, αυτή η κατηγορία δημιουργεί πολύ πιο αυτόνομους δούλους σε σχέση με τις δύο πρώτες. Υπήρχαν επίσης δούλοι που είχαν ρόλους εμπιστοσύνης, ήταν μια πολύ σημαντική όψη των αρχαίων κοινωνιών αυτή. Δεν είναι πολύ γνωστό, αλλά οι τραπεζίτες στην αρχαία Αθήνα ήταν επί το πλείστον δούλοι. Επίσης, μια σειρά από ανθρώπους που σήμερα θα τους λέγαμε μάνατζερ, συχνά ήταν δούλοι και μέσα σε ένα σπίτι υπήρχε ένας δούλος που ήταν επιστάτης όλων των άλλων δούλων. Και, βεβαίως, υπήρχαν και δούλοι δημόσιοι υπάλληλοι, ή μάλλον σχεδόν όλοι οι δημόσιοι υπάλληλοι στα αρχαία κράτη ήταν δούλοι. Στην αρχαία Αθήνα, για παράδειγμα, οι αστυνόμοι ήταν τοξότες δούλοι που ανήκαν στο κράτος, από την Σκυθία. Όλοι ήταν δούλοι νομικά, όλοι ήταν ιδιοκτησία κάποιου, που μπορούσε να τους επιβάλλει θεωρητικά -και στην πράξη πολύ συχνά- οτιδήποτε ήθελε, αλλά δεν ήταν το ίδιο ένας δούλος τραπεζίτης ή ένας δούλος αστυνόμος με έναν δούλο στο μεταλλεία που δούλευε σε φρικτές συνθήκες και το προσδόκιμο ζωής του ήταν ελάχιστα χρόνια.

Ένας άλλος παράγοντας που έχει σημασία είναι οι σχέσεις των δούλων τόσο με τους αφέντες τους, όσο και με άλλους ελεύθερους. Η δουλεία από τη μία ήταν μία απάνθρωπη σχέση, εκμετάλλευσης και καταπίεσης, αλλά ταυτόχρονα ήταν και μία διαπροσωπική σχέση, με όλες τις πολυπλοκότητες και τις αντιφάσεις που μπορεί να δημιουργεί αυτό. Πχ. η σεξουαλική εκμετάλλευση των δούλων ήταν κάτι δεδομένο, τουλάχιστον για τους άντρες αφέντες. Για τις γυναίκες τα πράγματα είναι πιο σύνθετα. Οι άντρες μπορούσαν να κάνουν σεξουαλικά ό,τι θέλουν τις δούλες τους και τους δούλους τους, γιατί μιλάμε για μια κοινωνία που οι ομοφυλοφιλικές σχέσεις ήταν πολύ συνηθισμένες. Προφανώς ο βιασμός είναι μία δεδομένη όψη του τι σήμαινε να είσαι δούλος ή δούλα στην αρχαιότητα. Ταυτόχρονα, όμως, έχουμε δούλους και δούλες που συνάπτουν σεξουαλικές σχέσεις με τους αφέντες τους, που είναι σχεδόν σαν κανονικές σχέσεις. Βεβαίως, με πολύ μεγάλη ασυμμετρία στην εξουσία που υπάρχει. Έχουμε την περίπτωση μιας δούλας που έχει σχέση με τον αφέντη της και κάποια στιγμή που τον κάνει να θυμώσει, την απειλεί ότι θα την στείλει σε πορνείο. Θα φύγει από την σχετικά ευνοϊκή σχέση που έχει με τον αφέντη της και θα πάει στη χειρότερη δυνατή μορφή σεξουαλικής εκμετάλλευσης. Η δούλα καταφεύγει στα μαγικά προκειμένου να ξανακερδίσει τον αφέντη της με, δυστυχώς, τραγικές συνέπειες για την ίδια. Το σεξ είναι ένα καλό παράδειγμα για το πώς μπορούν να συνυπάρχουν η χειρότερη μορφή εκμετάλλευσης και καταπίεσης με τις διαπροσωπικές σχέσεις. Οι δούλοι εκμεταλλεύτηκαν τέτοιου είδους σχέσεις για να κερδίσουν την ελευθερία τους, για να βελτιώσουν τις συνθήκες ζωής τους, κλπ.

  • Είχες συνέπειες αν κακοποιούσες έναν δούλο; Υπήρχαν ποινές;
Από τη μία πλευρά, θεωρητικά όχι. Η δυνατότητα ενός αφέντη να κάνει ό,τι θέλει τον δούλο του, μέχρι του ορίου του να τον σκοτώσει, ήταν απεριόριστη. Από την άλλη, οι δούλοι ήταν περιουσία και υπήρχε ένα όριο, διότι αν σκότωνες τον δούλο σου θα κατέστρεφες την περιουσία σου. Γι' αυτό ήταν και πολύ εφευρετικοί οι αφέντες στις μορφές τιμωρίας που ήταν πάρα πολύ επίπονες, αλλά που δεν κατέστρεφαν το κεφάλαιό τους. Το μαστίγωμα, για παράδειγμα, ήταν ένας επίπονος τρόπος για τιμωρία, αλλά κάποια στιγμή ο δούλος συνέρχεται και μπορεί να συνεχίσει να εργάζεται. Εδώ έρχεται αυτό που λέγαμε για τις σχέσεις των δούλων με τους άλλους ελεύθερους. Υπάρχουν περιπτώσεις στις οποίες ένας αφέντης μπορούσε να βρει τον μπελά του για το πώς μεταχειριζόταν τον δούλο του από άλλα μέλη της κοινωνίας που είχαν τους δικούς τους λόγους για να τον καταγγείλουν -συνήθως έχθρα με τον αφέντη ή κάποιες ιδιαίτερες σχέσεις με έναν δούλο. Υπάρχουν περιπτώσεις που οδήγησαν τέτοιες υποθέσεις στα δικαστήρια. Προφανώς δεν πρέπει να ήταν κάτι πολύ συνηθισμένο, ξέρουμε όμως ότι μπορούσε να συμβεί. Το πιο εντυπωσιακό είναι ότι σε πόλεις σαν την Αθήνα υπήρχε ένας νόμος για την ύβρι, η ύβρις στα αρχαία ελληνικά σημαίνει πολλά πράγματα, αλλά ένα από αυτά είναι οι μορφές συμπεριφοράς που έχουν ως στόχο να προσβάλλουν, να μειώσουν, κάποιον άλλο. Δηλαδή, το να δώσεις μια μπουνιά σε κάποιον εθεωρείτο μία μορφή επίθεσης, το να χτυπήσεις έναν ελεύθερο άνθρωπο με ένα μαστίγιο όμως, κάτι που ήταν αποκλειστικά για τους δούλους, εθεωρείτο βαρύτατη προσβολή και δεν τιμωρείτο απλά ως σωματική επίθεση, αλλά ως ύβρις που μπορούσε να επιφέρει ακόμα και την ποινή του θανάτου. Το εντυπωσιακό είναι ότι στην Αθήνα το αδίκημα της ύβρεως δεν αφορούσε μόνο τους ελεύθερους, αφορούσε και τους δούλους. Μπορούσε να καταδικαστεί δηλαδή κάποιος ελεύθερος για ύβρι απέναντι σε έναν δούλο. Κατά πάσα πιθανότητα ο λόγος που το έκαναν οι Αθηναίοι δεν είναι επειδή τους ένοιαζε τι θα πάθαινε ένας δούλος, αλλά επειδή ήθελαν να σταματήσουν αυτόν τον τύπο συμπεριφοράς. Προφανώς αυτό δεν εμπόδιζε έναν αφέντη να φέρεται ατιμωτικά στον δούλο του, εμπόδιζε όμως έναν ελεύθερο να φέρεται ατιμωτικά στον δούλο κάποιου άλλου.

  • Ποια ήταν η αναλογία ελεύθερων και δούλων στον πληθυσμό μιας πόλης;
Μακάρι να μπορούσε να απαντηθεί αυτό εύκολα. Η διαφορά από κοινωνία σε κοινωνία στην αρχαιότητα μπορούσε να είναι τεράστια. Στη Σπάρτη, για παράδειγμα, οι δούλοι ήταν 5 ακόμα και 7 φορές περισσότεροι από τους Σπαρτιάτες. Ίσως και πάνω από 70% του συνόλου του πληθυσμού. Μιλάμε για δραματική διαφορά. Σε άλλες κοινωνίες είναι πολύ πιθανό ότι οι δούλοι ήταν ένα μικρό ποσοστό, της τάξης 5-10%. Στην Αθήνα δεν μπορούμε να πούμε με ασφάλεια, αλλά η πιο συντηρητική εκτίμηση είναι ότι θα ήταν τουλάχιστον το 30% του πληθυσμού, και είναι αρκετά πιθανό ότι μπορεί να έφταναν και το 50%. Οπωσδήποτε, στη μεγάλη πλειοψηφία των αρχαίων κοινωνιών μιλάμε για πολύ μεγάλους αριθμούς. Είναι χρήσιμο συγκριτικά να πω ότι στον αμερικάνικο νότο που όλοι ξέρουμε ότι οι δούλοι ήταν πολύ σημαντικός αριθμός, σχεδόν πουθενά δεν ήταν πάνω από το 30%. Δεν χρειάζεται οι δούλοι να είναι πλειοψηφία για να είναι μια πολύ σημαντική ομάδα για την κοινωνία. Χοντρικά, όπου οι δούλοι είναι πάνω από 20% είναι κομβικοί για αυτές τις κοινωνίες.

  • Τελικά, πόσο δημοκρατικές ήταν οι αρχαίες κοινωνίες; Μιλάμε για δημοκρατία στην αρχαία Αθήνα, αλλά ήταν μια κοινωνία που ζούσε από τους δούλους.
Σίγουρα για έναν σημαντικό αριθμό Αθηναίων πολιτών και ιδιαίτερα για τους πλούσιους, -πλούσιος στην αρχαία Ελλάδα είναι αυτός που δεν χρειάζεται να δουλεύει για τα προς το ζην-, δούλευαν άλλοι για πάρτη τους, και στην συντριπτική πλειοψηφία αυτοί είναι δούλοι. Όμως, το 80% του πληθυσμού των Αθηναίων πολιτών δούλευε για τα προς το ζην. Κάποιοι από αυτούς μπορεί να είχαν και έναν δούλο, ακόμα και δυο και τρεις για να βοηθάνε στις δουλειές, αλλά οι μισοί Αθηναίοι πολίτες δεν είχαν δούλους. Και το γεγονός ότι αυτοί οι Αθηναίοι πολίτες που δεν είχαν δούλους και δούλευαν οι ίδιοι ως μεροκαματιάρηδες, ως αγρότες, τεχνίτες κλπ. συμμετείχαν στις διαδικασίες της αθηναϊκής δημοκρατίας και είχαν αρκετές δυνατότητες και προνόμια, δείχνει ότι η Αθήνα ήταν ένα δημοκρατικό πολιτικό σύστημα. Από την άλλη, ακριβώς επειδή οι κατώτερες τάξεις στην Αθήνα είχαν έναν πολύ σημαντικό ρόλο, αυτό συχνά -όπως μας λένε οι αρχαίες πηγές- μπορεί να λειτουργούσε υπέρ των δούλων. Μία από αυτές τις πηγές μας λέει ότι αν περπατάς στην αρχαία Αθήνα στο δρόμο και σου φράξει το δρόμο κάποιος κουρελής, δεν μπορείς να τον πλακώσεις στο ξύλο, διότι υπάρχει πιθανότητα αυτός ο κουρελής που συνήθως θα περίμενες να είναι δούλος, να είναι κάποιος φτωχός Αθηναίος. Και, φυσικά, αν δείρεις έναν φτωχό Αθηναίο, θα σε πάει στα δικαστήρια και θα έχεις πολύ μεγάλα ζόρια. Λόγω αυτών των δικαιωμάτων που έχει ο φτωχός Αθηναίος, οι δούλοι καλύπτονται πίσω από αυτή την ασπίδα. Πάλι εδώ να αναφέρουμε τις κοινωνικές σχέσεις που αναπτύσσονται ανάμεσα σε δούλους και άλλους ελεύθερους. Τυχαίνει να έχουμε επιγραφές για τα έξοδα για την ανοικοδόμηση του Ερεχθείου στην Ακρόπολη που μας λένε τι δαπανήθηκε για το σκάλισμα των κιόνων. Και βλέπουμε έναν κίονα για τον οποίο δούλεψαν δύο δούλοι, δύο πολίτες και δύο ελεύθεροι μετανάστες, δυο μέτοικοι. Αυτοί οι άνθρωποι έχουν διαφορετικό νομικό στάτους αλλά δουλεύουν μαζί. Δεν ξέρουμε αν τρώνε και μαζί στο διάλειμμα, ή αν πάνε μαζί μετά τη δουλειά για μπίρες, αλλά τέτοιου είδους αλληλεπιδράσεις υπήρχαν και σε κάποιες περιπτώσεις ήταν αρκετά σημαντικές για τη ζωή των δούλων. Σε πολλές περιπτώσεις χιλιάδες δούλοι κέρδισαν την ελευθερία τους και έγιναν μέχρι και πολίτες σε πολιτικά συστήματα όπως αυτό της Αθήνας. Πρέπει πάντα να θυμόμαστε ότι η αθηναϊκή κοινωνία βασιζόταν πάνω στην εκμετάλλευση των δούλων, παρότι το σχολείο και το κράτος προσπαθούν διαρκώς να δημιουργούν μια εικόνα της Αθήνας που δεν υπάρχουν όλα αυτά τα πράγματα -είναι απλά «αρχαίο πνεύμα αθάνατο». Αυτό όμως δεν αναιρεί τη σημασία της αθηναϊκής δημοκρατίας και τη σημασία του ρόλου που είχαν οι κατώτερες τάξεις σε αυτή τη δημοκρατία και των ευκαιριών που αυτό κάποιες φορές άνοιγε και για τους ίδιους τους δούλους.

  • Αναφέρατε ότι υπήρξαν δούλοι που κέρδισαν την ελευθερία τους, πώς γινόταν αυτό;
Μπορούσαν να την εξαγοράσουν με πολλούς τρόπους. Ένας ήταν οι διαπροσωπικές σχέσεις με τον αφέντη. Οι δούλες και οι δούλοι που είχαν σεξουαλικές σχέσεις με τον αφέντη μπορούσαν να κερδίσουν την ελευθερία τους με αυτόν τον τρόπο. Ή, αν είχαν συμπεριφερθεί καλά και είχαν υπηρετήσει τον αφέντη τους πιστά, κάποιοι αφέντες μπορεί να επέλεγαν να απελευθερώσουν τους δούλους τους. Σίγουρα όμως η μεγάλη πλειοψηφία των δούλων που κέρδισε την ελευθερία τους το έκανε με δύο τρόπους: ο πρώτος ήταν εξαγοράζοντας την ελευθερία τους. Ιδιαίτερα όσοι δούλοι δούλευαν μόνοι τους ή δούλευαν σε επαγγέλματα που τους έδιναν την δυνατότητα να αποταμιεύουν μέρος των κερδών τους, κάποια στιγμή ήταν σε θέση να εξαγοράσουν την ελευθερία τους από τους αφέντες τους. Το δεύτερο έχει να κάνει με μαζική απελευθέρωση δούλων, ιδιαίτερα σε συνθήκες εσωτερικών εμφυλίων συγκρούσεων και πολέμων. Αν ένα κράτος ήταν σε μεγάλο κίνδυνο, μπορούσε να απελευθερώσει τους δούλους και να τους χρησιμοποιήσει ως στρατιώτες. Ξέρουμε ότι το 406 π.Χ., στη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου, επειδή στην Αθήνα ετοιμάζεται η πολύ κρίσιμη ναυμαχία με τους Σπαρτιάτες της Αργινούσας και δεν έχουν μείνει πολλοί Αθηναίοι για να επανδρώσουν τον στόλο, απελευθερώνουν χιλιάδες δούλους και ταυτόχρονα τους κάνουν Αθηναίους πολίτες για να πολεμήσουν στην ναυμαχία. Χιλιάδες δούλοι τότε έγιναν λόγω συγκυρίας Αθηναίοι πολίτες. Συνέβαινε αυτό όταν ήταν στριμωγμένα τα πράγματα, τόσο εντός κράτους όσο και με τις σχέσεις τους με τα άλλα κράτη.

Ένας τελευταίος τρόπος της ελευθερίας ήταν η φυγή. Πολλοί δούλοι το έσκαγαν πηγαίνοντας κάπου αλλού, ή προσποιούνταν ότι ήταν ελεύθεροι. Ιδιαίτερα σε μεγάλα αστικά κέντρα που οι κάτοικοι δεν γνωρίζονταν όλοι μεταξύ τους, όπου υπήρχαν δούλοι που ζούσαν σχεδόν αυτόνομα, ήταν σχετικά εύκολο να υποκρίνονται, να προσποιούνται ότι είναι ελεύθεροι και με έναν τρόπο να καλύπτονται πίσω από την ύπαρξη τέτοιων ομάδων ή άλλων δούλων που είχαν κερδίσει την ελευθερία τους.

  • Από πού αγόραζαν δούλους; Είχαν όλες οι πόλεις δουλοπάζαρα;
Μία από τις πιο εντυπωσιακές εξελίξεις για την ιστορία της δουλείας στην αρχαιότητα είναι η επέκταση των εμπορικών σχέσεων στην αρχαϊκή εποχή, χοντρικά στο 600 π.Χ., σε όλη τη Μεσόγειο. Με τις αποικίες, τους ναυτικούς, τους εμπόρους που ταξιδεύουν σε όλη τη Μεσόγειο και τη Μαύρη Θάλασσα, έγινε μια τεράστια επέκταση του δουλεμπορίου, γιατί πλέον μπορούσες να αγοράσεις δούλους από παντού. Από τη Μαύρη Θάλασσα, από την Ιταλία, από τη Μικρά Ασία, από τη Συρία. Όλοι οι πόλεμοι που συνέβαιναν σε διάφορες περιοχές της Μεσογείου τροφοδοτούσαν το δουλεμπόριο σε μία τεράστια κλίμακα. Οι περισσότερες αρχαίες κοινωνίες βασίζονταν στο δουλεμπόριο για την αναπαραγωγή του εργατικού δυναμικού από δούλους, αλλά υπήρχαν κοινωνίες όπως η Σπάρτη ή η Κρήτη που βασίζονταν αποκλειστικά στην αυτοαναπαραγωγή των δούλων και όχι στη αγορά των δούλων μέσω του εμπορίου. Από κει και πέρα, το δουλεμπόριο στην αρχαιότητα είναι κάπως διαφορετικό από τις εικόνες που έχουμε για το δουλεμπόριο στον σύγχρονο κόσμο, κυρίως λόγω της διαφοράς των αποστάσεων. Το ταξίδι από την Αφρική στην Αμερική ήταν ένα φρικτό ταξίδι, στη μέση του ωκεανού, -τεράστιο ποσοστό σκλάβων πέθαινε στη διάρκεια αυτού του ταξιδιού. Αυτά τα φαινόμενα είναι πιο περιορισμένα στην αρχαιότητα, όχι γιατί οι αρχαίοι δουλέμποροι ήταν πιο καλοί άνθρωποι, αλλά οι αποστάσεις ήταν σχετικά μικρές, -από τη Μικρά Ασία στην Αθήνα έφτανες μέσα σε δύο βράδια, δεν χρειαζόσουν σαράντα μέρες σε ένα καράβι στη μέση του πελάγους. Αυτός είναι ο παράγοντας που έκανε το δουλεμπόριο κάπως διαφορετικό. Προφανώς οι περισσότερες αρχαίες πόλεις είχαν σκλαβοπάζαρα, και στα μεγάλα αστικά κέντρα υπήρχαν μόνιμα σκλαβοπάζαρα. Στις πιο μικρές πόλεις ήταν πιο περιοδικό το φαινόμενο, υπήρχαν σκλαβοπάζαρα στις πανηγύρεις ή έφτανε ένα καράβι που είχε πέντε δούλους να πουλήσει. Μία απ' τις ιστορίες του βιβλίου έχει ως πρωταγωνιστή τον Αίσωπο, αυτό το μυθικό πρόσωπο που ξεκινάει τη ζωή του ως δούλος, και παρακολουθούμε όλη την πορεία του από τα βάθη της Μικράς Ασίας μέχρι την Έφεσο και τη Σάμο, αλλάζοντας αφέντες. Υπάρχουν στο βιβλίο κείμενα που δείχνουν πολύ ανάγλυφα τι σήμαινε το αρχαίο δουλεμπόριο.

  • Είπατε ότι στην αρχαία Σπάρτη οι δούλοι είχαν οικογένειες, αυτό γινόταν παντού;
Ναι, και στην Αθήνα, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία γι' αυτό. Απλά στις κοινωνίες που βασίζονταν στις οικογένειες των δούλων για την αναπαραγωγή, ήταν πιο σημαντικά τα κίνητρα να επιτρέψουν στους δούλους να δημιουργούν σχετικά σταθερές οικογένειες. Και ήταν μικρότερα τα κίνητρα της διατάραξης της οικογενειακής ζωής των δούλων. Σε μια πόλη που είναι εμπορική, οι αγοραπωλησίες δούλων είναι συνεχές φαινόμενο, οπότε είναι πολύ πιθανό να αποφασίσει κάποιος ξαφνικά να πουλήσει πέντε δούλους και να πουλήσει τον σύζυγο ξεχωριστά από τη σύζυγο και ξεχωριστά τα τρία τους παιδιά. Το χειρότερο πράγμα για τους δούλους ήταν ο θάνατος του αφέντη τους, γιατί οι κληρονόμοι έπρεπε να μοιράσουν την περιουσία του και εκεί ήταν πολύ συχνή η διάλυση μιας οικογένειας. Είναι εντυπωσιακό πώς ο πόνος για το χαμό του αφέντη ήταν πόνος για την οικογένειά του, αλλά ήταν και τριπλός πόνος για τους δούλους.

  • Έχετε καταγραφές περιπτώσεων που οι δούλοι επαναστάτησαν;
Υπάρχουν πολλά τέτοια παραδείγματα, αλλά για το βιβλίο δεν έχουμε επιλέξει τέτοια ιστορία, όπως η εξέγερση του Σπάρτακου π.χ., θέλαμε να δώσουμε ιστορίες από την καθημερινή ζωή. Έχουμε όμως μια ιστορία για την περίπτωση ενός δούλου που το σκάει και γίνεται ένα είδος αντάρτη στα βουνά της Χίου. Συγκεντρώνει άλλους δούλους, πολεμάει με τους Χίους και στο τέλος καταλήγουν σε μία συμφωνία -στην πραγματικότητα τον αναγνωρίζουν ως αρχηγό των ανταρτών και του δίνουν τη δυνατότητα να κλέβει όσα θέλει και να αποδέχεται μόνο όσους φυγάδες δούλους θεωρεί ότι δικαίως το έσκασαν και να επιστρέφει αυτούς που το έσκασαν αδίκως. Είναι μια πολύ εντυπωσιακή ιστορία για το πώς ένας φυγάς καταλήγει να γίνει κράτος εν κράτει στη Χίο.

  • Να κλείσουμε με κάτι που βρήκα εντυπωσιακό: ότι τους άντρες δούλους τους ευνούχιζαν για να μην κάνουν παιδιά με τις κυρίες τους.
Έναν ευνούχο, σε πάρα πολλές περιπτώσεις, ο ευνουχισμός δεν τον εμποδίζει να κάνει σεξ. Τον εμποδίζει να κάνει παιδιά. Το θέμα δεν είναι να αποφύγουν να έχουν σεξουαλικές σχέσεις με τις αφέντρες τους, το θέμα είναι να αποφύγουν τα παιδιά να είναι των δούλων και όχι των αφεντάδων. Είναι κάτι που ιδιαίτερα στις ανατολικές κοινωνίες ήταν πολύ συνηθισμένο, στη συνέχεια έγινε πολύ συνηθισμένο στην ύστερη ρωμαϊκή αυτοκρατορία, στο πρώιμο Βυζάντιο, και στο μεγαλύτερο τμήμα της βυζαντινής ιστορίας. Ιδιαίτερα στο παλάτι οι ευνούχοι έπαιζαν πολύ βασικό ρόλο. Το βιβλίο ξεκινάει με μια ιστορία ευνούχου, που είναι μια από τις περιπτώσεις που οι δούλοι είχαν την ευκαιρία να πάρουν το αίμα τους πίσω. Και πάλι είναι μια αντιφατική περίπτωση, διότι αφενός οι ευνούχοι πάθαιναν κάτι φρικτό, άλλαζε δραματικά η ζωή τους, από την άλλη, οι περισσότεροι ευνούχοι είχαν μια αρκετά καλύτερη ζωή από των περισσότερων δούλων. Επιλέγονταν για σχετικά επιτελικές σχέσεις και κάποιοι από αυτούς μπορούσαν να φτάσουν πολύ ψηλά στην κρατική ιεραρχία.
Ευχαριστώ.
pipinos1976
Δημοσιεύσεις: 1194
Εγγραφή: 08 Απρ 2011, 23:52

Re: Ελληνική ιστορία (κι όχι μόνο)

Δημοσίευση από pipinos1976 »

Ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον άρθρο για εμάς που έχουμε μεγαλώσει σε αυτές τις γειτονιές. Ευτυχώς που υπάρχουν ακόμα αυτές οι γειτονιές και το Κερατσίνι διατηρεί την ομορφιά και την αθωότητά του (όσο γίνεται στις μέρες μας). Οι κάτοικοι στο Κερατσίνι, αν και φτωχοί, είναι 100 φορές πιο τίμιοι και σωστοί από τους κυρίους στα Β. Προάστεια.

Το αστείο της υπόθεσης είναι πως μου ήρθε στο μυαλό μια συζήτηση που είχα παλαιότερα με έναν "Πάνθηρα". Τους θυμάστε αυτούς; Που κολλάγανε τα αυτοκόλλητα στα αυτοκίνητα, αν είχαν παρκάρει παράνομα. Ο άνθρωπος είχε παραξενευτεί που δεν έχουμε πεζοδρόμια με 3m πλάτος στο Κερατσίνι. Δεν είχε ιδέα πού βρισκόταν η περιοχή, πόσα έβγαζε ένας κάτοικος και πώς ζούσαν μέχρι πριν λίγα χρόνια. Τώρα τελευταία, δηλαδή τα τελευταία 10-15 χρόνια, που άρχισαν να φεύγουν οι μεγαλύτεροι, υπάρχουν οικόπεδα για πολυκατοικίες. Μέχρι τότε υπήρχαν σπίτια με 1 ή 2 ορόφους, τα οποία λατρεύω πραγματικά και, όποτε περπατάω στην περιοχή, κάθομαι και τα κοιτάω με κίνδυνο να με περάσουν για κανέναν κλέφτη. Τι να καταλάβει ο "Πάνθηρας" των 10.000€/μήνα; Να καταλάβει ότι εγώ, που βγάζω 1000€/μήνα, είμαι προνομιούχος στο Κερατσίνι; Άντε να του το εξήγησεις γιατί δεν έχουν όλοι iPhone.

Τέλος πάντων, ξεχάστηκα και ξέφυγα. Διαβάστε και απολαύστε.

Τα προσφυγικά του Κερατσινίου: Οι άνθρωποι και οι ιστορίες τους
Τα προσφυγικά του Κερατσινίου: Οι άνθρωποι και οι ιστορίες τους

Στην αρχή έμεναν σε αποθήκες, μετά σε παράγκες και στη συνέχεια σε σπίτια 35 τετραγωνικών. Εκεί ζουν κάποιοι από αυτούς και σήμερα

Η ATHENS VOICE κάνει ρεπορτάζ στα προσφυγικά στο Κερατσίνι με «ξεναγούς» τον δημοσιογράφο Θανάση Λαζαρίδη και τον αντιδήμαρχο Καθαριότητας Μιλτιάδη Θεόδοτο.

Είχα ξεχαστεί κοιτάζοντας μια όμορφη κοπέλα που είχε σταθεί και μιλούσε στο κινητό, όταν με συνέφερε ο Θανάσης Λαζαρίδης: «Έλα, πάμε από δω». Ήμασταν στο κέντρο του Κερατσινίου, μπροστά από το δημαρχείο στην οδό Βενιζέλου, και μόλις ένα στενό πιο μέσα, στα «προσφυγικά», νομίζεις ότι παίζεις κομπάρσος σε κάποια παλιά ταινία. Χαμηλά σπίτια, αυλές με γειτόνισσες, στενά μπαλκόνια φροντισμένα με γλάστρες και λουλούδια, προσεκτικά κρεμασμένες μπουγάδες για να στεγνώσουν στον ήλιο. Ή κάπως έτσι.


Τα πρώτα χρόνια μετά τη Μικρασιατική καταστροφή

Πριν το 1922 ο Πειραιάς είχε περίπου 130.000 κατοίκους. Μετά τη Μικρασιατική καταστροφή εγκαταστάθηκαν μόνιμα περίπου άλλοι τόσοι. Κάποιοι από αυτούς και στα προσφυγικά του Κερατσινίου. Στη μελέτη «Προσφυγικές γειτονιές του Πειραιά: Από την ανάδυση στην ανάδειξη της ιστορικής μνήμης», από το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (Ιούνιος 2018), ο Νίκος Μπελαβίλας, αναπληρωτής καθηγητής ΕΜΠ, αναφέρει: «Ο Πειραιάς, με τον πρώτο σχεδιασμό του, προγραμματίστηκε ως μία πόλη 15.000 κατοίκων με ενσωματωμένο το λιμάνι στον κεντρικό λιμένα και τη βιομηχανία στη δυτική πλευρά. Το αρχικό σχέδιο των Σταμάτη Κλεάνθη και Edward Schaubert κάλυπτε την έκταση από τον Άγιο Διονύσιο στα δυτικά έως το Πασαλιμάνι στα ανατολικά. Προς τα βόρεια η πόλη σταματούσε στη Γούβα του Βάβουλα και λίγα οικοδομικά τετράγωνα πιο πίσω από τη σημερινή ακτή Κονδύλη. Στον νότο έφθανε ως τον ναό του Αγίου Νικολάου. Κατοικήθηκε αρχικά από κοινότητες Υδραίων και Χίων αλλά και από μετανάστες οι οποίοι συνέρρεαν κυρίως από το Αιγαίο και την Πελοπόννησο. Ως το 1850 η πόλη είχε μόλις φθάσει στις 5.000 κατοίκους και μετά την Κρητική Επανάσταση του 1868-1869 το μέγεθος ξεπέρασε την αρχική πληθυσμιακή πρόβλεψη». Και προσθέτει ο καθηγητής: «Νέες συνοικίες άρχισαν να διαμορφώνονται στις παρυφές του λόφου της Καστέλας, στην Αγία Σοφία και στην Πειραϊκή με παράλληλες επεκτάσεις του σχεδίου της πόλης. Δύο νέα οικιστικά ρεύματα, οικονομικών μεταναστών από τη Μάνη και πολεμικών προσφύγων από την Κρήτη, οδήγησαν στη δημιουργία νέων συνοικιών, των Μανιάτικων στον ομώνυμο λόφο στα βόρεια και των Κρητικών στον λόφο της Καστέλας. Μεγάλα λιμενικά έργα στο γύρισμα του αιώνα, όπως η εκβάθυνση του έλους στη βόρεια πλευρά του κεντρικού λιμένα, η κατασκευή κρηπιδωμάτων, μόνιμων κτιστών ναυπηγικών δεξαμενών και νέων εξωτερικών λιμενοβραχιόνων, διαμόρφωσαν ένα μεγάλο λιμάνι, διπλάσιο σε μέγεθος από το αρχικό».


Ο διπλασιασμός της πόλης

«Με τον ερχομό των Μικρασιατών προσφύγων ο πληθυσμός του Πειραιά σχεδόν διπλασιάστηκε, καθώς στους 135.833 καταγεγραμμένους κατοίκους του 1920, προστέθηκαν μέχρι το 1928 άλλοι 101.185 κάτοικοι, ενώ το λιμάνι αποτέλεσε τόπο πρώτης άφιξης ή διέλευσης για άγνωστο αριθμό εκατοντάδων χιλιάδων», γράφει ο κ. Μπελαβίλας. Όπως λέει, «ο αριθμός των τελικά εγκαταστημένων προσφύγων στον Πειραιά, αποτελεί τον τρίτο υψηλότερο μετά την Αθήνα (317.209 πρόσφυγες) και τη Θεσσαλονίκη (174.390 πρόσφυγες). Η μάζα των προσφύγων, για να επιβιώσει, εγκαταστάθηκε οργανωμένα ή ανοργάνωτα στην αρχή στις πλατείες και τις προβλήτες του κεντρικού τμήματος του λιμανιού, από τον Άγιο Νικόλαο μέχρι την Αγία Τριάδα, σε σχολεία και δημόσια κτίρια, και στη συνέχεια στις άκτιστες εκτάσεις στην αδόμητη περιφέρεια της πόλης. Ο επικεφαλής της προσφυγικής αποκατάστασης Χένρυ Μοργκεντάου σημείωνε πως το 1923 ένα άθλιο στρατόπεδο χιλιάδων προσφύγων είχε διαμορφωθεί στην ακτή».


Φιλοξενούμενος στη γειτονιά μιας άλλης εποχής

Στα προσφυγικά του Κερατσινίου του σήμερα τα χαμηλά σπίτια μοιάζουν ίδια και απαράλλαχτα με το τότε, πλην κάποιων παρεμβάσεων που έκαναν οι κάτοικοί τους. «Ξεναγοί» μου σε αυτή τη βόλτα ο δημοσιογράφος Θανάσης Λαζαρίδης, κάτοικος της περιοχής, και ο αντιδήμαρχος Καθαριότητας και Πολιτικής Προστασίας του Δήμου Κερατσινίου – Δραπετσώνας, Μιλτιάδης Θεόδοτος. Με το που έφταναν, λένε, κατά χιλιάδες οι πρόσφυγες στον Πειραιά από τη Μικρά Ασία, αρχικά τους έβαζαν σε κάποιες τεράστιες αποθήκες, στο περίπου εκεί όπου βρίσκεται σήμερα το Jumbo, και μετά σε σκηνές και παράγκες στις οποίες ζούσαν για χρόνια. «Η Δραπετσώνα είναι μια ατόφια προσφυγική περιοχή. Πριν το ’22 να υπήρχαν εκεί 200-300 άνθρωποι και μέσα σε λίγες εβδομάδες έγινε πόλη. Στο Κερατσίνι, όμως, υπήρχαν αρκετοί περισσότεροι κάτοικοι από πριν», λέει ο Λαζαρίδης. Στα περίπου 200 προσφυγικά σπίτια του Κερατσινίου, ελάχιστοι είναι εκείνοι που προέρχονται από την πρώτη γενιά προσφύγων, καθώς οι πιο πολλοί τα πούλησαν σε άλλους και έφυγαν. Ο Αντρέας Σάμιος, όμως, είναι γέννημα θρέμμα. Ζει από τότε που γεννήθηκε εδώ και από το 1971 με τη γυναίκα του, την κυρία Μάγδα.

«Ελάτε, ελάτε», μας προσκάλεσαν στο σπίτι τους και η κυρία Μάγδα επέμενε να μας φτιάξει και καφέ. «Οι γονείς μου ήρθαν από τη Σμύρνη το ’22. Εδώ έκαναν όλα τα παιδιά τους, πέντε αγόρια, εγώ είμαι ο μικρότερος, γεννήθηκα το 1946. Το σπίτι αυτό φτιάχτηκε το 1948». Και πιο πριν πού ζούσαν οι γονείς σας και τα αδέρφια σας; «Στις παράγκες».

Κάποιες φορές αυτά που σου διηγούνται οι άνθρωποι μοιάζουν απίστευτα. Τι δουλειά έκανε ο πατέρας σας, κύριε Αντρέα; «Τι δουλειά να κάνει; Αφού τους διώχνανε, δεν τους θέλανε. “Να φύγετε τουρκοσπορίτες” τους έλεγαν. Ζητιανιά. Άπλωναν το χέρι και αν τους έδινε κάτι κανείς, είχε καλώς. Αυτά δεν τα έζησα εγώ, είναι αυτά που άκουσα από τον πατέρα μου και τη μάνα μου, γιατί μετά την κατοχή και τον εμφύλιο τα πράγματα άλλαξαν», λέει ο κύριος Αντρέας.


Όταν δεν υπήρχαν ρεύμα, νερό, άσφαλτος

Στη συνέχεια, ευτυχώς για την οικογένεια, ο πατέρας έπιασε δουλειά στα σφαγεία στη Δραπετσώνα - «εκεί δούλευε και ο Βαμβακάρης», κάνει παρένθεση ο Θανάσης Λαζαρίδης. «Το σπίτι αυτό, όπως σου είπα, φτιάχτηκε το 1948. Όλα τα σπίτια ήτανε 34, 36, 38 τετραγωνικά, όχι παραπάνω. Σε αυτά έμεναν όλες οι οικογένειες, είτε ήταν δύο άτομα, είτε δέκα, σε αυτά τα τετραγωνικά έμεναν. Εφτά νομά σ’ ένα δωμά, που λέει και το τραγούδι».

Ο αντιδήμαρχος Μ. Θεόδοτος λέει ότι όλες οι δημοτικές αρχές του Κερατσινίου προσπάθησαν στο παρελθόν να γίνει ανάπλαση της περιοχής. Να κρατηθούν λίγα σπίτια για ιστορικούς λόγους και στην υπόλοιπη περιοχή να γίνει ανάπλαση. «Πιο κοντά σε αυτή την προοπτική βρεθήκαμε στα μέσα της δεκαετίας του 1980, επί δημαρχίας Σαράφογλου, δηλαδή να κατασκευαστούν κάθετες οικοδομές π.χ. 5 ορόφων για να στεγαστούν οι κάτοικοι και οι υπόλοιποι χώροι να γίνουν κοινόχρηστοι, όμως η ιστορία δεν προχώρησε γιατί απαιτήθηκε καθολική αντιπαροχή και υπήρξαν κάποιοι λίγοι που αντέδρασαν». Και η γειτονιά έμεινε έτσι.

Πίσω στο σπίτι του κυρίου Αντρέα και της κυρίας Μάγδας, με τον κύριο Αντρέα να θυμάται ότι όχι μόνο όταν ήταν πιτσιρικάς αλλά και πιο μετά δεν υπήρχε άσφαλτος στο δρόμο αλλά χώμα. Ούτε φως υπήρχε, ούτε νερό. «Είχαμε τη νερουλού απέναντι». Μαγαζί είχε, κυρ-Αντρέα; «Όχι, φαντάσου κάτι σαν βυτίο, αλλά ήτανε στέρεο κάτω στο έδαφος. Και αγόραζες νερό με το τεφτέρι. Πήγαινα εγώ κι έπαιρνα πέντε τενεκέδες νερό, έγραφε στο τεφτέρι “Αντρέας, πέντε τενεκέδες”. Ρεύμα βάλαμε το 1954, μέχρι τότε ήμασταν με τη λάμπα. Και υπήρχε δίλημμα τότε για όλους μας εδώ, να μαγειρέψεις να έχεις να φας ή να μαζέψεις λεφτά για να βάλεις σύνδεση με νερό ή με ρεύμα».

Ο Θανάσης Λαζαρίδης λέει ότι εδώ παραπάνω ήτανε το εργοστάσιο του Καχραμάνογλου, ένα μεγάλο εργοστάσιο με αργαλειούς. Και στη Δραπετσώνα το εργοστάσιο της ΚΟΠΗ, που έφτιαχνε ρούχα για το στρατό. «Δουλεύανε χιλιάδες γυναίκες εκεί, ειδικά στην ΚΟΠΗ πρέπει να ήταν περισσότερες από 3.000. Παντού όπου υπήρχε προσφυγικός πληθυσμός φτιάχνονταν κοντά και εργοστάσια, γιατί πρόσφυγες σήμαινε φτηνά εργατικά χέρια», λέει ο Θανάσης.

Είχε μεσημεριάσει, ο κυρ-Αντρέας 76-77 χρονών πια έχει και τη μέση του και ήθελε να ξαπλώσει, οπότε φύγαμε διακριτικά. Ήταν η πρώτη φορά που βρέθηκα στο Κερατσίνι. Είναι πολλές οι γειτονιές της Αθήνας και του Πειραιά που δεν έχω πάει ποτέ. Σε ένα καφενείο δύο μεγάλοι σε ηλικία άντρες συζητούσαν και στάθηκα να τους ρωτήσω πώς θα βγω στην Πέτρου Ράλλη. Δεν ξέρω γιατί, αλλά μου ’ρθε στο μυαλό ότι θα σκεφτούν ότι είχα σκοπό να τους κάνω τράκα. Εκείνοι, όμως, σηκώθηκαν και οι δύο όρθιοι να μου πουν πώς θα βγω. Επιστρέφοντας, θυμήθηκα τον κύριο Αντρέα όταν τον ρώτησα πώς ήτανε η γειτονιά του. «Σαν όλες τις γειτονιές. Είχαμε και τα καβγαδάκια μας αλλά ήμασταν κι αγαπημένοι. Έξω στο δρόμο βγάζαμε καρέκλες και τα λέγαμε και στις γιορτές γινότανε γλέντια». Το βράδυ που ήμουνα σπίτι, σε μια γειτονιά που είναι κι αυτή προσφυγική, τη Νέα Σμύρνη, σε μια από τις τελευταίες βραδιές για μπαλκόνι, με γλυκό κρασί για παρέα, το ραδιόφωνο έπαιξε το «Εγώ είμαι και του λιμανιού, εγώ είμαι και του σαλονιού», με το Στράτο Διονυσίου. Εγώ μόνο «του λιμανιού» είπα μέσα μου και χαμογέλασα με την τελευταία ατάκα της κυρίας Μάγδας, όταν, φεύγοντας από το σπίτι της και ευχαριστώντας τη για τη φιλοξενία, μας είπε «τι ευχαριστείτε καλέ, εμείς σας ευχαριστούμε που περάσατε λίγη ώρα μαζί μας εδώ, στη βίλα Το Όνειρο».
Ευχαριστώ.
pipinos1976
Δημοσιεύσεις: 1194
Εγγραφή: 08 Απρ 2011, 23:52

Re: Ελληνική ιστορία (κι όχι μόνο)

Δημοσίευση από pipinos1976 »

Μια ενδιαφέρουσα είδηση για όσους είμαστε από τον Πειραιά.

Πειραιάς: Βρήκαν την ελληνιστική πόλη στα αρχαία πηγάδια στις ανασκαφές του Μετρό
Πειραιάς: Βρήκαν την ελληνιστική πόλη στα αρχαία πηγάδια στις ανασκαφές του Μετρό

Σπάνια και πλούσια ευρήματα από τον αρχαίο Πειραιά βρήκαν οι αρχαιολόγοι στις εκτεταμένες ανασκαφές, που έγιναν για μεγάλο διάστημα, χάρη στα έργα του Μετρό στην περιοχή.

Eνα σύγχρονο έργο, αυτό της Επέκτασης της Γραμμής 3 του Μετρό στον Πειραιά, έδωσε μια εξαιρετική ευκαιρία: Να διεξαχθεί μια εκτεταμένη αρχαιολογική ανασκαφή, σε ασυνήθιστα βάθη, που απέφερε πλήθος σημαντικών ευρημάτων και πληροφοριών, αλλά και καίριες αποφάσεις για την ανάδειξή τους.

Οπως αναφέρει το ΑΠΕ-ΜΠΕ, το πλούσιο αρχαίο υλικό, που βρέθηκε στις ανασκαφές στο πλαίσιο του έργου, γίνεται αμέσως αντιληπτό στον επισκέπτη της Ξυλαποθήκης, του κτιρίου που κατασκευάστηκε στα ίχνη μιας αυθεντικής ξυλαποθήκης στην ιδιαίτερη γειτονιά των Αστικών Πυλών.

«Πρόκειται για έναν πολύ μεγάλο όγκο αρχαίου υλικού, ακριβώς γιατί η ανασκαφή ήταν η μεγαλύτερη σε έκταση που έγινε ποτέ στον Πειραιά. Η πιο μεγάλη, έκτασης περίπου 5 στρεμμάτων, ήταν στον σταθμό Δημοτικό Θέατρο, με κύρια ευρήματα, εκτός από τα τμήματα του οικοδομικού ιστού της αρχαίας πόλης, τα υδρευτικά συστήματα. Μικρότερες ανασκαφές έγιναν σε άλλα σημεία από τα οποία διερχόταν η γραμμή του μετρό. Συνολικά, από εμάς πραγματοποιήθηκαν οκτώ διαφορετικές ανασκαφές, μέσα στο πλαίσιο του αρχαίου Πειραιά που ταυτίζεται περίπου με τον σύγχρονο, δηλαδή μέσα στα όρια της αρχαίας πόλης», εξηγεί ο Γιώργος Πέππας, συντονιστής της επιστημονικής ομάδας στο έργο της επέκτασης του Μετρό στον Πειραιά, αρχαιολόγος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πειραιώς και Νήσων, η οποία έχει την εποπτεία και τη διεύθυνση της ανασκαφής.

Και η σημασία των ευρημάτων; «Εκτός από την επιβεβαίωση, πολεοδομικά πια, τμημάτων της πόλης του Πειραιά που μέχρι τώρα δεν είχαν διερευνηθεί (οι σταθμοί και τα φρεάτια του μετρό έγιναν σε πλατείες και ελεύθερους χώρους που δεν είχαν οικοδομηθεί ποτέ στον Πειραιά), είδαμε τι ακριβώς υπήρχε εκεί από την αρχαία πόλη διαχρονικά. Σημαντική είναι, επίσης, η ταύτιση του υδραγωγείου. Ανασκάπτοντας 55 μ. της κεντρικής του σήραγγας στον σταθμό Δημοτικό Θέατρο μπορέσαμε να φτιάξουμε ένα χρονολόγιο της λειτουργίας του, δηλαδή από την κατασκευή του, που πρέπει να έγινε στα χρόνια του Αδριανού, ως την εγκατάλειψή του στα χρόνια των εισβολών των Γότθων. Πιστεύουμε ότι το νερό ερχόταν από την Αθήνα μέσω των Μακρών Τειχών και συγκεκριμένα από τον λόφο του Αρδηττού, συμπέρασμα που προσπαθούμε να εξειδικεύσουμε ακόμα περισσότερο», προσθέτει ο ίδιος.

Και τα κινητά ευρήματα; «Είναι από μια φάση της πόλης μετά την εισβολή των Ρωμαίων το 86 π.Χ. Μεγάλο όγκο υλικού της κατεστραμμένης από τους Ρωμαίους πόλης βρίσκουμε στις δεξαμενές και στα πηγάδια που πλέον δεν χρησιμοποιούνταν. Στην πραγματικότητα, βρίσκουμε τον ελληνιστικό Πειραιά μέσα στα πηγάδια», διευκρινίζει ο αρχαιολόγος στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, που κάνει λόγο για περισσότερα από 4.000 συντηρημένα αντικείμενα, περίπου 1.400 αναταγμένα σκεύη και 1.300 ξύλινα αντικείμενα τα οποία καθιστούν την ανασκαφή στον Πειραιά εξαιρετικά «προσοδοφόρα» όσον αφορά τα σπάνια αυτά ευρήματα.

«Σημαντικό επίσης είναι το μεγάλο βάθος στο οποίο έφτασε η ανασκαφή. Σκεφτείτε ότι ο σταθμός ξεπερνά τα 40 μ. βάθος, έτσι για πρώτη φορά μπορέσαμε να ερευνήσουμε τον πυθμένα των πηγαδιών, που φτάνουν σε βάθος περίπου 17-18 μ. Εκεί βρέθηκε πολύ σπάνιο υλικό, ξύλινα και οργανικά κατάλοιπα, που παρέμειναν μέσα στο νερό κάτω από το επίπεδο του υδροφόρου ορίζοντα για περίπου 20 αιώνες. Έχουμε πλέον τη μεγαλύτερη συλλογή στην Ελλάδα ξύλινων αντικειμένων που προέρχονται από σπίτια, δηλαδή αντικείμενα της οικοσυσκευής, έπιπλα, σκεύη, εργαλεία κλπ., δομικά στοιχεία ενός σπιτιού, αλλά και καρπούς, ξύλα, κλαδιά από δέντρα…

Σημαντικό εύρημα θεωρούμε ένα ξύλινο άγαλμα Ερμή ελληνιστικής περιόδου, που βρέθηκε κι αυτό μέσα σε πηγάδι μετά την καταστροφή των Ρωμαίων. Είναι ακέφαλο, εξαιρετικά σπάνιο και λόγω των διαστάσεων του, το οποίο νομίζω ότι θα μας δώσει πολλά συμπεράσματα για τη γλυπτική σε ξύλο», υπογραμμίζει.

Στο υπόγειο του κτιρίου της Ξυλαποθήκης βρίσκεται αυτή τη στιγμή έτοιμο, από άποψη συντήρησης, ένα βοτσαλωτό δάπεδο που θα πλαισιώσει την έκθεση του σταθμού στο Δημοτικό Θέατρο, η οποία θα διαρθρώνεται σε έξι ενότητες και θα είναι επισκέψιμη από όλους, επιβάτες του μετρό και μη. «Το βρήκαμε στην ανασκαφή στην Πλατεία Δεληγιάννη, όπου εντοπίσαμε μια γειτονιά της αρχαίας πόλης: έναν δρόμο και δύο οικοδομικά τετράγωνα με τα σπίτια τους. Πρόκειται για το δάπεδο ενός δωματίου ανδρώνα, δηλαδή του δωματίου συμποσίων του συγκεκριμένου σπιτιού. Αποσπάσαμε το δάπεδο σε τμήματα, μαζί με τους περιμετρικούς τοίχους του δωματίου και του προθαλάμου του, της αυλής ουσιαστικά, και έχει έρθει εδώ μετά από απόφαση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου. Συντηρήθηκε από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Πειραιώς και Νήσων και ο τελικός στόχος είναι να τοποθετηθεί κάτω από γυάλινο δάπεδο σε μια από τις εισόδους του σταθμού του Δημοτικού Θεάτρου όταν αυτός ολοκληρωθεί», συμπληρώνει ο κ. Πέππας.

Ενα σημαντικό βήμα για την ανάδειξη των ευρημάτων είναι η συνύπαρξη στο κτίριο της Ξυλαποθήκης στον Πειραιά της περιοδικής έκθεσης «Στην Επιφάνεια», η οποία εγκαινιάστηκε το 2016 και αφορά την παράλληλη εξέλιξη της αρχαιολογικής διερεύνησης και του κατασκευαστικού έργου στην πόλη του Πειραιά, με τις εργασίες συντήρησης των αρχαιοτήτων που βρέθηκαν στις ανασκαφές.

Μέρος των συντηρημένων αντικειμένων θα πλαισιώσουν τη μόνιμη έκθεση με θέμα το νερό που θα στηθεί στον υπό κατασκευή σταθμό του Μετρό «Δημοτικό Θέατρο» και η οποία θα περιλαμβάνει, εκτός από αρχαία αντικείμενα, αναπαραστάσεις δεξαμενών και πηγαδιών, ένα τμήμα υδραγωγείου σε αντίγραφο, καθώς κι ένα αυθεντικό βοτσαλωτό δάπεδο από δωμάτιο σπιτιού της κλασικής/ελληνιστικής εποχής που εντοπίστηκε κατά τις ανασκαφές.

«Το κτίριο της Ξυλαποθήκης παρέλαβε η Εφορεία Αρχαιοτήτων Πειραιώς και Νήσων το 2012. Το 2014, σε συνεργασία με την Αττικό Μετρό, μετατρέψαμε τον χώρο αρχικά σε εργαστήριο, το ισόγειο και το υπόγειο, και στη συνέχεια, μέσω της συνεργασίας, προέκυψε η έκθεση «Στην Επιφάνεια», η οποία είναι ανοικτή στο κοινό. Είναι ένα μοναδικό παράδειγμα στην Ελλάδα μιας έκθεσης που δουλεύει παράλληλα με ένα ανοικτό εργαστήριο συντήρησης. Ο επισκέπτης μπορεί καθημερινά τις ώρες που εργαζόμαστε να παρακολουθήσει από τα πατάρια τις εργασίες.

Η Ξυλαποθήκη είναι ανοικτή και τα Σαββατοκύριακα και γενικά συνυπάρχει με το εργαστήριο», δηλώνει στο Αθηναϊκό – Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο κ. Πέππας.

«Αποδείξαμε πως το τεχνικό έργο κατασκευής του Μετρό μπορεί να συνδυαστεί αρμονικά και να αποδώσει εντυπωσιακά αποτελέσματα ταυτόχρονα με την αρχαιολογική ανασκαφή. Δηλαδή, ότι μπορούν να γίνουν και τα δυο μαζί και όχι κάτι σε βάρος του άλλου. Είναι πολύ σημαντικό αυτό που καταφέραμε εδώ και φαίνεται από το αποτέλεσμα των ευρημάτων, αλλά και από αυτή την έκθεση», σημειώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Ευάγγελος Κολοβός από την Αττικό Μετρό, διευθυντής του έργου της επέκτασης της Γραμμής 3 προς Πειραιά.

«Συνολικά μέχρι τώρα έχουν δαπανηθεί περίπου τρία εκατ. ευρώ για την αρχαιολογική έρευνα, ποσό που ούτως ή άλλως προβλεπόταν στη σύμβαση –μάλιστα προβλεπόταν ένα πολλαπλάσιο ποσό. Θα συνεχίσουμε γιατί θεωρούμε ότι η ανάδειξη των αρχαιολογικών ευρημάτων είναι πολύ σημαντική», τόνισε από τη μεριά του ο κ. Κολοβός, που θέλησε να μοιραστεί δυο στιγμές που τον συγκίνησαν ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της αρχαιολογικής ανασκαφής στον Πειραιά: «Το ένα ήταν ένα δαχτυλίδι που μου έδωσαν και κράτησα στα χέρια μου τη στιγμή που το έβγαλαν. Το άλλο είναι το εύρημα των οστών από έναν κόκορα, τον οποίον κάποιος θυσίασε πριν από 2.000 χρόνια για τη θεμελίωση ενός σπιτιού, το “εγκαίνιο” που λένε οι αρχαιολόγοι, συνήθεια που έχει μείνει στους αιώνες ως τα τελευταία χρόνια. Ηταν πραγματικά συγκινητικό και εντυπωσιακό», ανέφερε ο κ. Κολοβός στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Ευχαριστώ.
pipinos1976
Δημοσιεύσεις: 1194
Εγγραφή: 08 Απρ 2011, 23:52

Re: Ελληνική ιστορία (κι όχι μόνο)

Δημοσίευση από pipinos1976 »

Εξαιρετικά ενδιαφέρον άρθρο για την ομάδα μάχης, όπως αυτή εξελίχθηκε στο χρόνο.

Στοίχος – Ομάδα μάχης… Το κύτταρο όλων των στρατών από την προϊστορία…
Στοίχος – Ομάδα μάχης… Το κύτταρο όλων των στρατών από την προϊστορία…

Η ομάδα μάχης, αναφέρουν τα διάφορα στρατιωτικά εγχειρίδια, είναι ο μικρότερος τακτικός σχηματισμός μάχης. Ένας αριθμός ομάδων συγκροτούν μια διμοιρία, οι διμοιρίες λόχους, οι λόχοι τάγματα και ούτω καθεξής. Κατά συνέπεια η ομάδα είναι το κύτταρο ενός στρατού, το μικρότερο λειτουργικό τμήμα του που μπορεί να αναλάβει μια συγκεκριμένη αποστολή μόνη ή σε συνεργασία με άλλες ομάδες.

Τα ονόματα από φημισμένες στρατιές, σώματα, μεραρχίες που έγραψαν ιστορία ακούγονται ακόμα. Πίσω από όλα αυτά όμως κρύβεται το συλλογικό αποτέλεσμα των μικρών, άσημων ομάδων μάχης, των μικρών κυττάρων δηλαδή που στην πραγματικότητα έκριναν το αποτέλεσμα των μαχών βάσει των σχεδιασμών των ανώτερων κλιμακίων.

Το αυτό ισχύει φυσικά και για όλους τους στρατούς που έδρασαν στον Β’ ΠΠ, αλλά και σε προηγούμενους πολέμους. Η ομάδα μάχης ως έννοια υπάρχει από παλιά με πολλές και διαφορετικές ονομασίες. Πάντοτε αποτελούσε το μικρότερο τακτικό τμήμα ενός στρατού μόνο που σε προηγούμενες εποχές δεν είχε απαραίτητα την ικανότητα ανάπτυξης αυτόνομης δράσης, λόγω ακολουθούμενων τακτικών.

Έτσι στην αρχαία Ελλάδα το αντίστοιχο της ομάδας μάχης ήταν ο στοίχος της φάλαγγας των οπλιτών ή των σαρισσοφόρων. Το αυτό ίσχυε σχεδόν από την πρώτη ιστορική αναφορά σε στρατούς. Σχεδόν πάντα, στους αρχαίους στρατούς, ο στοίχος αντιστοιχούσε σε αυτό που σήμερα ονομάζουμε ομάδα μάχης.

Στους αρχαίους Σουμερίους φαίνεται πως είχε δύναμη 6-10 ανδρών με επικεφαλής τον “Ουγκουλά” (δέκαρχος). Και στον Ασσυριακό στρατό η “ομάδα” είχε 10 άνδρες, όπως και στους Χετταίους. Στην αρχαία Αίγυπτο βασική μονάδα μάχης ήταν ο λόχος (Σα), που υποδιαιρείτο σε πέντε “διμοιρίες” των 50 ανδρών και αυτές με την σειρά τους σε πέντε “ομάδες” των 10 ανδρών.

Στον Μυκηναϊκό στρατό επίσης φαίνεται πως η “ομάδα” είχε δύναμη 10 ανδρών. Στους Έλληνες των κλασικών χρόνων ο στοίχος είχε δύναμη 8 ανδρών, όσο και ο στίχος (το βάθος) της απλής οπλιτικής φάλαγγας. Των Σπαρτιατών όμως είχε δύναμη έξι ανδρών διότι, λόγω ανώτερης εκπαίδευσης, αλλά και λειψανδρίας, τάσσονταν σε λιγότερο βαθείς σχηματισμούς. Οι Πέρσες επίσης χρησιμοποιούσαν δεκαρχίες.

Στον Μαεκδονικό στρατό ο στοίχος της φάλαγγας είχε δύναμη 16 ανδρών και ονομαζόταν “λόχος” ακριβώς διότι είχε διπλάσια δύναμη από τον στοίχο της οπλιτικής φάλαγγας.

Στη Ρώμη το αντίστοιχο ήταν η λεγόμενη δεκαρχία (Contubernium), που αποτελείτο από όμως οκτώ στρατιώτες και έναν υπαξιωματικό, ήταν οι στίχοι και οι δεκαρχίες των Βυζαντινών, οι στοίχοι των ευρωπαϊκών στρατών της Αναγέννησης μέχρι και τις αρχές του 18ου αιώνα και τα μετέπειτα αντίστοιχά τους μέχρι τους Ναπολεόντειους Πολέμους, όταν οι ομάδες δεν είχαν πρακτική αξία, αλλά ήταν κυρίως οργανωτικές διαιρέσεις.

Στον Γαλλικό Στρατό του Ναπολέοντα η ομάδα είχε δύναμη 12-15 ανδρών και διοικείτο από δεκανέα. Στον Βρετανικό Στρατό της ίδια περιόδου η ομάδα είχε δύναμη 20-25 ανδρών. Ακόμα μεγαλύτερες σε αριθμητική ισχύ ήταν οι ομάδες του Αυστριακού Στρατού, διαθέτοντας αρχικά περίπου 40-50 άνδρες. Επειδή η δύναμη αυτή δεν μπορούσε να διοικηθεί από έναν υπαξιωματικό, οι ομάδες έγιναν μικρότερες, με τη μισή της αρχικής τους δύναμης, διοικούμενες από δεκανέα.

Η κατάσταση άρχισε να αλλάζει όταν ο πεζός στρατιώτης, λόγω των αλλαγών στον οπλισμό, άρχισε να γίνεται πιο αυτόνομος, ξεφεύγοντας από το ασφυκτικό πλαίσιο δράσης της εκάστοτε φάλαγγας, λεγεώνας ή τάγματος γραμμής.

Η ομάδα μάχης είχε και πρακτική αξία πλέον στις μονάδες ακροβολιστών και αναδείχθηκε στον ρόλο που κατέχει έως και σήμερα κατά τη διάρκεια του Α’ ΠΠ, όταν υιοθετήθηκαν πλέον, υποχρεωτικά εκ των πραγμάτων, πιο χαλαροί σχηματισμοί και κυρίως όταν τέθηκε σε υπηρεσία στα τμήματα πεζικού το οπλοπολυβόλο-ελαφρύ πολυβόλο.

Ουσιαστικά η ομάδα μάχης όπως τη γνωρίζουμε σήμερα είναι προϊόν της ανάγκης εξασφάλισης της απρόσκοπτης δράσης του αυτομάτου αυτού όπλου και της προστασίας του.

Η σύγχρονη ομάδα μάχης «χτίστηκε» γύρω από το στοιχείο οπλοπολυβόλου-ελαφρού πολυβόλου που της διατέθηκε και αναλόγως εξελίχθηκε και η τακτική χρήση της που δεν είναι, σε γενικές γραμμές, παρά η γνωστή τακτική του πυρός και της κινήσεως.

Κατά τον Α’ ΠΠ τα γερμανικά τμήματα εφόδου, τα περίφημα Stosstruppen, εφοδιάστηκαν με οπλοπολυβόλα Madsen και ελαφρά πολυβόλα MG 15 και συγκροτήθηκαν σε ομάδες μάχης, μαχόμενες με την τακτική του πυρός και της κινήσεως, πέραν των μονολιθικών τακτικών που ίσχυαν, εν πολλοίς, κατά την έναρξη του Μεγάλου Πολέμου.

Σύντομα την τακτική αυτή ακολούθησαν και οι Βρετανοί , χρησιμοποιώντας το περίφημο ελαφρό πολυβόλο Lewis και οι Γάλλοι με το κακής κατασκευής οπλοπολυβόλο Chauchat.
Ευχαριστώ.
pipinos1976
Δημοσιεύσεις: 1194
Εγγραφή: 08 Απρ 2011, 23:52

Re: Ελληνική ιστορία (κι όχι μόνο)

Δημοσίευση από pipinos1976 »

Πώς ξεκίνησαν τα πρώτα όπλα; Όποιος έχει όρεξη ας το διαβάσει. Έχει και βίντεο με επίδειξη της λειτουργίας του.

Το πρώτο φορητό πυροβόλο όπλο που έφερε την επανάσταση στον πόλεμο
Το πρώτο φορητό πυροβόλο όπλο που έφερε την επανάσταση στον πόλεμο

Είναι άγνωστο πότε ακριβώς και που ανακαλύφθηκε η πυρίτιδα. Η επικρατέστερη άποψη θέλει την ανακάλυψή της στην Κίνα και την χρήση της στον πόλεμο. Ένα από τα πρώτα όπλα, αν όχι το πρώτο, που αξιοποίησε την πυρίτιδα ήταν το «φλογοφόρο δόρυ».

Το όπλο αυτό δεν ήταν παρά ένα κοινό δόρυ κοντά στην αιχμή του οποίου προσαρμόζονταν ένας σωλήνας με πυρίτιδα και φιτίλι. Πριν την επαφή με τον εχθρό ο στρατιώτης φορέας έβαζε φωτιά στο φιτίλι και αυτό με την σειρά του ανέφλεγε την πυρίτιδα.

Η πυρίτιδα προκαλούσε έκρηξη που μπορούσε να επηρεάσει τον αντίπαλο σε απόσταση περίπου 3 μ. προκαλώντας όμως περισσότερο ψυχολογικό παρά πρακτικό αποτέλεσμα. Σταδιακά στο εμπρόσθιο τμήμα του σωλήνα προστίθεντο και μικρά τεμάχια σιδήρου ή άλλων μετάλλων.

Έτσι με την έκρηξη τα θραύσματα μετάλλου εκτοξεύονταν κατά των εχθρών. Έτσι το φλογοφόρο δόρυ λειτουργούσε περίπου όπως ένα σύγχρονο κυνηγετικό όπλο που εκτοξεύει σκάγια, αλλά και ως ένα είδος φλογοβόλου. Το βεληνεκές του πάντως ήταν μικρό.

Μερικές φορές προσαρμόζονταν και δεύτερος σωλήνας ώστε το όπλο να μπορεί να βάλλει δύο φορές, ενώ ενίοτε αφαιρούνταν η λόγχη. Οι πρώτες ενδείξεις ύπαρξης του όπλου χρονολογούνται περί το 950 μ.Χ. στην Κίνα. Αναφορά γίνεται επίσης σε στρατιωτικό κείμενο του 1044. Ωστόσο η πρώτες αναφορές για την χρήση του στη μάχη είναι του 1132 μ.Χ. στην πολιορκία του Ντεάν κατά τη δυναστεία των Τζιν.

Ο σωλήνας που προσαρμόζονταν στην άκρη του δόρατος ήταν κατασκευασμένος από μπαμπού ή στρώσεις χαρτιού. Η μεγάλη αλλαγή ήρθε όταν οι σωλήνες άρχισαν να κατασκευάζονται από μέταλλο, στο τρίτο τέταρτο 13ου αι. μ.Χ. Σταδιακά οι στρατιώτες άρχισαν να αποσπούν τον μεταλλικό σωλήνα από το δόρυ και να τον χρησιμοποιούν αυτόνομα. Έτσι γεννήθηκαν τα πρώιμα τυφέκια.

Τα φλογοφόρα δόρατα χρησιμοποιήθηκαν κατά κόρον από τους Κινέζους κατά των Μογγόλων και μάλιστα με μεγάλη επιτυχία. Οι Μογγόλοι υιοθέτησαν με την σειρά τους το όπλο και το χρησιμοποίησαν κατά των αντιπάλων τους κατά τις εκστρατείες τους σε Ευρώπη και Μέση Ανατολή, διαδίδοντας έτσι την χρήση του όπλου.

Σύμφωνα με απεικονίσεις του 14ου αι. τόσο οι Τούρκοι και οι Πέρσες, όσο και οι Ευρωπαίοι, χρησιμοποιούσαν τα όπλο. Υπάρχει απεικόνιση που μαρτυρά την χρήση του όπλου από έφιππο ιππότη.

Ο Ιταλός μεταλλουργός Βινότσιο Μπιρινκούτσιο, στο σύγγραμμά του «De la Pirotechnia», που δημοσιεύτηκε το 1540, απεικονίζει φλογοφόρα δόρατα και φλογοφόρες λόγχες ιπποτών.

Οι εξελίξεις στην πολεμική τεχνολογία ήταν πάντως ραγδαίες και σύντομα κατέστησαν το όπλο παρωχημένο, κυρίως λόγω του ανεπαρκούς βεληνεκούς του. Έτσι τα πρώιμα τυφέκια το αντικατέστησαν. Τα όπλα αυτά είχαν πολύ μεγαλύτερο δραστικό βεληνεκές και αποτελεσματικότητα.

Και αυτά αντικαταστάθηκαν με την σειρά τους από τα αρκεβούζια και αυτά από τα μουσκέτα που εξόπλισαν, σε διάφορες παραλλαγές και υποδείγματα, τους στρατιώτες των ευρωπαϊκών στρατών για αιώνες.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η τελευταία χρήση του φλογοφόρου δόρατος στην Ευρώπη καταγράφεται κατά τον Αγγλικό Εμφύλιο Πόλεμο, το 1643, στο Μπρίστολ.
Ευχαριστώ.
Απάντηση

Επιστροφή στο “Ότι περισσεύει...”